Phannhan với niềm trăn trở: Cải lương, sao nhiều người không thích?

[phannhan]

Phannhan với niềm trăn trở:
Cải lương, sao nhiều người không thích?

Tôi bắt đầu nghe cải lương, xem cải lương hồi pé tí. Chắc 8 -9 tuổi gì đó, chưa hiểu gì đâu, toàn đi theo má thôi. Xem nhiều đến mức, tôi thuộc lòng nghệ sĩ trong các vở tuồng: "Gánh cỏ sông Hàn", "Xin một lần yêu nhau", "Tô Ánh Nguyệt", "Đời cô Lựu", "Nửa đời hương phấn"...

Má tôi buôn bán nhỏ trong chợ chồm hỏm gần nhà. Má người gốc Quảng, thích cải lương lắm lắm. Thích đến nỗi, nhiều khi ba tôi giận luôn. Có lần, đoàn cải lương Sài Gòn III ra biễu diễn tại nhà hát tuồng "Tô Ánh Nguyệt". Chiều hôm đó, má đi bán về sớm mua cho tôi đôi dép da hiệu con gà trống. (Xóm tôi đứa nào có được đôi dép đó...được chảnh.) Định bụng ngày mai sẽ mang đôi dép, cho bọn bạn tôi lé mắt. Cũng tối đó, má dắt tôi đi xem cải lương. Vì chảnh, nên mang dép mới đi xem hát. Thời đó, cải lương đông người xem lắm, phải xếp hàng mua vé, chen nhau vào trước để chạy ra cánh gà xem mặt...nghệ sĩ.

Ngồi xem với má một cách mê mẩn, nghe cô Lệ Thủy khóc, tôi cũng chảy nước mắt (xúc động thiệt đó pà kon). Mê đến nỗi tôi bỏ hai chân lên ghế lúc nào không biết... Ngồi chồm hổm trên ghế xem đến hết tuồng, má giục ra trước để về, tôi chân xuống mang dép. Chiếc bên phải thì còn, chiếc bên trái thì mất tiêu. Tôi cúi xuống tìm, nhưng không thấy. Không phải tôi bị chôm, mà nhiêu người đi qua đi lại, đá mất chiếc dép của tôi. Tôi nói thiệt "bà già": "Con mất hết chiếc dép rồi"- "cái thằng..."- má chỉ nói vậy.

Không chỉ má tôi thích xem cải lương, bà nội cũng khoái, các cô cũng sùng bái nghệ sĩ lắm. Nào là Thanh Nga, Minh Phụng, Bạch Tuyết, Lệ Thủy, Thanh Sang, Thanh Tuấn, Hoài Thanh... Lớn lên môt chút, đi học phổ thông tôi bắt đầu ghiền hát, dù chẳng biết tí gì. Thấy nghệ sĩ hát lên, thì hát lên, ngân thì tôi ngân, mấy bài lý cũng làm trơn tru vài điệu... Có lần, lớp tôi sinh hoạt văn nghệ, mấy đứa kia hát toàn tân nhạc, cô chủ nhiệm gọi tôi hát cho lớp nghe. Tôi đánh liều hát mấy câu trong tuồng "Xin một lần yêu nhau"... Hú hồn, cả lớp và cô chủ nhiệm vỗ tay...vì tôi dũng cảm...

Giờ già rồi, tôi vẫn thích nghe dân ca, nghe cải lương. Tôi mua lại những vở tuồng ngày xưa về cho má và cho tôi. Tôi thích nghe cải lương của ngày xưa. Ngày đó, người nghệ sĩ nhập vai bằng cả tâm hồn, thề xác và giọng hát của mình cho vai diễn. Cải lương bây giờ, tôi cũng xem, cũng nhiều nghệ sĩ trẻ có tài, có giọng ca tốt... nhưng "diễn" quá đâm ra "nhạt". Chính vì vậy, mà tôi chỉ nghe những giọng ca cũ...dù có thể bây giờ thanh sắc không còn. Cải lương tôi thích nhất là nghe mộc.

Nhiều vở tuồng cũ, được dựng lại hoành tráng nhưng nói thật tôi không thích. Nên nhiều khi tôi "tự sướng" bằng cách vào karaoke nghêu ngao cho đỡ nghiền. Tôi hát cải lương không ngọt, nhưng xuống xề cũng không tệ lắm. Ca mấy bài "guộc" lỡ có bạn bè nghe cũng không ngại. Nhưng, nhiều lúc đi với nhiều người, họ không thích nghe tôi hát cải lương. Có lẽ tôi hát không hay. Nhưng có người lại bảo rằng: "nghe sầu não, ai oán"..."Mày lúc nào cũng rên rỉ". Nhiều khi muốn "nổi lửa" luôn àh.

Cải lương với tôi dẫu sao vẫn là những giá trị văn hóa. Cải lương mộc mạc như xuất thân của nó. Từ đời sống lao động, từ những câu chuyện đời được ghi lại bằng thanh âm của những nhạc cụ truyền thống. Nghe cải lương vẫn thú hơn mấy bài tân nhạc rỗng tếch thời @. Tôi không cổ hủ, nhưng tôi lại không thỏa hiệp với dòng nhạc mà nghe xong nó nhàn nhạt, sáo rỗng, vô thưởng vô phạt. Tôi càng không hiểu, sao không ít người lại ghét cải lương. Chẳng phải vì nó ai oán, sầu thương gì cả. Mà có lẽ, họ chưa một lần đứng, nằm, ngồi nghe cải lương một cách đàng hoàng nhất. Và có thể, họ chưa hiểu rằng cải lương là bắt nguồn cho cả nền văn hóa đậm đà bản sắc của vùng đất Phương Nam.

Cải lương sâu lắng và đi vào lòng người nhẹ nhàng. Chính cải lương đã gắn kết người đến với nhau, yêu thương và giúp đỡ nhau. Tôi có hai người bạn, cả hai con người ấy đều xuất thân là miền Tây. Và họ hát cải lương mượt mà, không trao chuốt theo kiểu dân dã, chân chất miền sông nước. Chính họ đã vun đắp cho tôi tình cảm sâu nặng với cải lương.

Bây giờ, trong Cải lương Số tôi có thêm một động lực vững vàng đủ để tin rằng cải lương sẽ không hề biến mất.

Lý lịch trích ngang:
Họ tên: Phan Trần Thế Nhân
Sinh: 18/06/1977
Nguyên quán: Quảng Nam
Sinh ra và lớn lên ở Phan Thiết.
Chưa dzợ...Hihihihihi

[MEM]

Ủa, có cuộc thi hả ta? Anh mình giỏi quá, làm mấy kỳ luôn kìa!

Ko biết chừng nào được rửa giải một chầu hoành tráng đây!? hihi

[Scarlet]

Ái mộ anh trai quá đi thôi ! Tặng anh nè

[phannhan]

Ủa, có cuộc thi hả ta? Anh mình giỏi quá, làm mấy kỳ luôn kìa!

Ko biết chừng nào được rửa giải một chầu hoành tráng đây!? hihi

Khi nào có kết quả, sẽ khao mọi người nhé. đang thi mà, chưa biết...nhưng anh có duyên với giải này lắm...kakakaka

[phannhan]

Ái mộ anh trai quá đi thôi ! Tặng anh nè

cam ơn em Xì cát - lét....biết đâu nhờ bông qua của em, mà anh ẵm giải...hen

[phannhan]

“Tìm lại… cải lương”

Kỳ 2: Nhạn trắng… bay rồi - LINK GỐC

BT - Năm 1987, tỉnh Thuận Hải cũ có một đoàn cải lương mang tên Nhạn Trắng. Đang hoạt động ngon trớn… Được 7 năm, khi chuyến lưu diễn ở miền Trung chưa dứt, cả đoàn bất ngờ khi nhận được tin về để sắp xếp lại… thực ra là giải thể. Những nghệ sĩ - những con “nhạn trắng” của ngày xưa tung bay tứ xứ. Người thành đạt, người sống trong chật vật... Nhạn Trắng chỉ còn trong ký ức của những ai đã từng yêu thích...

Một thời nhạn trắng

Đoàn Cải lương Nhạn Trắng thành lập vào năm 1987. Nhạn Trắng đã trình diễn được nhiều vở tuồng gây tiếng vang trong lòng công chúng những tỉnh bạn là nôi cải lương. Đó là các vở: “Lan và Điệp”, “Lôi Vũ”, “Tướng cướp Mỹ Hoàng”, “Người tình trên chiến trận”, “Chiếc bóng oan khiên”... Nghệ sĩ của đoàn không nhiều, nhưng tiếng hát của họ làm nhiều người nhớ. Rất nhiều người còn nhớ anh kép chính Trường Linh Trúc, người ở xã Phước Thể (Tuy Phong), hay cô đào chính xinh đẹp Phương Hoài Thương (Bắc Bình), Thy Hồng Ngọc (Liên Hương, Tuy Phong), đào độc Xuân Như Được, kép độc Lâm Trung, rồi những giọng ca Hà Thu, Nhật Lũy.

Anh Lũy bây giờ an phận với công việc của một “nghệ nhân” cây cảnh...

“Năm 1994, lãnh đạo Đoàn Cải lương Nhạn Trắng được mời họp để thông báo đoàn phải ngưng hoạt động để sắp xếp. “Sắp xếp” chỉ là một mỹ từ chứ thật ra là giải thể. Tôi đau lắm, anh em nghệ sĩ hụt hẫng. Mà đâu phải đoàn không đi diễn, diễn nhiều nữa là khác. Từ Quảng Nam, Bình Định, rồi Phú Yên... được ủng hộ lắm” - ông Nguyễn Văn Cơ (nguyên Phó Đoàn Cải lương Nhạn Trắng), nhớ lại. Tuy hoạt động sôi nổi hơn Đoàn Dân ca liên khu 5, nhưng Đoàn Cải lương Nhạn Trắng vẫn không thoát khỏi một quy luật “thu không đủ chi”. Nhà nước bao cấp không nổi, nên đành để “đàn chim nhạn” tung bay tứ xứ. Có người còn bám trụ với quê hương, có người bỏ xứ lập nghiệp, có người thành danh trên xứ người..

Giờ họ không còn sống với ánh đèn, với sân khấu nhưng trong lòng lại âm ỉ nỗi nhớ.

Nghệ sĩ thành “nghệ nhân”

Giải thể, mỗi người chọn cho mình hướng đi riêng. Như nghệ sĩ Phương Hoài Thương sau đó lập gia đình theo chồng về Huế sinh sống bằng việc kinh doanh. Nghệ sĩ Hà Thu vẫn không thể bỏ được ánh đèn, cũng lập gia đình theo đuổi nghiệp hát. Và cũng không phải ai cũng may mắn. Nghệ sĩ Xuân Như Được, sau khi ly hôn đã sống trong căn phòng trọ nuôi con. Chị chia sẻ: “Sau khi đoàn tan, chị tìm về đầu quân cho Đoàn Cải lương Đồng Tháp, nhưng cuộc sống miệt sông nước, khó khăn quá. Phải về lại Phan Thiết”.

Một ngày bình thường, công việc của anh Lũy tại Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh là tưới cây, chăm sóc cây cảnh. Từ khi Đoàn Nhạn Trắng không còn, anh Lũy được phân về đây, không còn hát, không còn được trải lòng ở những vai diễn. Anh Lũy an phận là công nhân viên quốc phòng. Thi thoảng tham gia chương trình văn nghệ quần chúng của đơn vị. “Giờ là nghệ nhân cây cảnh, chứ không phải nghệ sĩ” - câu nói đùa nhưng chua chát của người nghệ sĩ đã từng gắn bó với nghiệp ca diễn sau khi đi bộ đội trở về, khiến tôi có cảm giác anh đang nhớ nghề.

Những thầy đờn của Đoàn Nhạn Trắng như anh Vinh, anh Long cũng an phận trong kiếp con tằm nhả từng tiếng tơ ai oán, buồn thương da diết của phận đời nghệ sĩ. Như anh Long, một thời gian dài gắn bó với phong trào văn nghệ quần chúng, giờ tìm thú vui cuối đời để truyền nghề cho lớp trẻ theo từng ngón đàn. Anh Vinh may mắn, còn làm việc tại Trung tâm Văn hóa thành phố, cũng nhờ vậy mà anh Vinh truyền lửa cho hàng chục học trò có tuổi gần bằng với mình, đó xem như là một cách để giữ nghề, mà ngày xưa anh từng theo cha học từ lúc 8, 9 tuổi. “Thời đó hát chay, tập chay nhưng yêu lắm cái không khí tập tuồng, yêu lắm bữa cơm đạm bạc của tình anh em nghệ sĩ với nhau” - chị Được bộc bạch. Ký ức về đoàn hát nhỏ bé ở quê tôi, chỉ còn như vậy... Ít ỏi! Nhưng ít ra, quê tôi cũng đáng tự hào vì có cải lương, để bây giờ cải lương trở thành cái nôi của đờn ca tài tử, của những nhóm hát tự phát mọc lên ở vỉa hè, ở dinh vạn và bờ kè.

“Chúng tôi chấp hành quyết định của tổ chức, đó là nguyên tắc...”. Câu nói của ông Cơ có điều gì đó vương vấn nỗi buồn, sự hối tiếc, khi cả ông và những người lãnh đạo đoàn đã không giữ được Nhạn Trắng, đã chấp nhận nhìn những anh em nghệ sĩ ra đi mỗi người một phương.

Phóng sự của QUANG NHÂN

cảm ơn anh Huutien nhiều nhé...góp phần xây nhà em...Domo Arigatou!

[MEM]

Chừng nào có kết quả vậy anh? Để em canh nhắc anh! hihi

Thôi, thứ 7 này làm sương sương vài chai chúc mừng anh mình nhe!

[phannhan]

hehehe, quýnh cầu lông xonga nh chung đo nua mà...hieihihihi, ah, đanh sân àno vậy Mem
????

[Koala]

Mới post thông tin sân bãi đó a. A đáp xe vào SG sớm nghen, có gì còn ăn trưa, nghỉ ngơi để cống hiến những trận cầu nảy lửa cho cổ động viên cuồng nhiệt của CLB nhé

[phannhan]

troi, khoeng 13h00 anh mới tới, chac cũng hết sức rồi...anh nhặt cầu nảy lửa thì có..

[MEM]

Ừa, ý nói tụi em sẽ chúc mừng anh bằng chầu ăn trưa để mai mốt anh có kết quả (dù giải gì hay ko giải) anh còn rửa nữa! keke Anh nhớ vào sớm nhe!!!! Chứ thôi đánh thua đổ thừa mới đi xe vào mệt! keke