Cổ nhạc không phải như tân nhạc.
Tân nhạc tất cả nhạc cụ lên dây đều phải theo âm chuẩn của cây kèn như Harmonica chẳng hạn (vì cây kèn âm chết nên phải theo nó). Do đó khi nói tone gì của tân nhạc thì tone đó có một cao độ nhất định, không thể thay đổi.
Còn cổ nhạc thì tuy là nói hò nhì, hò tư v.v... nhưng cao độ tùy theo người ca hay người đờn muốn vặn trục căng hay chùng dây. Sở dĩ nghe tiếng đàn (vọng cổ) mà phân biệt được hò nhì hay hò tư v.v.. là nhờ các chữ đờn buông và bóp mà có nét đặc thù riêng để nhận biết.
Trở lại clip đờn câu 7,8 tone Fa vì đờn một mình, muốn lên dây cao thấp gì cũng được, không có cây đờn khác hòa theo nên không phân biệt được ăn với hò mấy. Giống như dây hò 5 của đờn kìm, lên cao thì ăn dây kép, để vậy thì ăn dây đào. Nếu đờn một mình (độc tấu) thì khó nhận biết là ăn với bậc hò nào.
Gần 20 năm về trước, khi dây hò năm đờn kìm chưa phổ biến như ngày nay, NP đờn dây hò 5 nữ ca cũng dây đó, nam ca cũng dây đó (nhưng thật ra có vặn trục lên dây cao thấp), thiên hạ nhìn hoài và thắc mắc tại sao đào kép gì ca cũng có một dây đó mà thôi.
Clip độc tấu câu 7.8 cũng vậy, đờn một mình (độc tấu) thì chẳng biết bậc hò nào, nhưng thấy giới thiệu là nam trầm, tức là hò nhứt.
Ghi chú: chữ đờn trong clip đó lai giữa dây Rạch Giá và dây Ngân Giang thượng (bán ngân giang).
Cách lên dây trong clip này là do người đờn (nhạc sĩ) đó tự chế, không biết họ đặt tên gì. Cũng như nhạc sĩ Phú Cường có chế loại dây gì đó (NP không nhớ tên do Phú Cường đặt) để đờn biểu diễn chơi thôi, không thông dụng.
Muốn chế ra một cách lên dây khác thiên hạ cũng chẳng khó khăn gì, NP làm cũng được. Nhưng những loại dây kiểu đó chỉ chết yểu vì không ai chơi, do chỉ đờn được bản vọng cổ nghe cho lạ tai nhưng đờn bài bản không được, hoặc được chỉ vài bản thông thường.
Đàn guitar phím lõm, trong lịch sử đã có nhiều loại dây chết yểu như dây Đồng Tháp, dây Sài Gòn v.v... ngay cả dây ngân giang cũng chỉ để đờn bản vọng cổ mà thôi, kêu đờn bắc, đờn lễ... thì bó tay.
Tóm lại từ ngày
dây lai ra đời hơn nửa thế kỷ nay, chưa có dây nào thay thế được, và chắc cũng không bao giờ có dây nào thay thế được.