Phụng Hoàng Lai Nghi

[nguyenphuc]

Quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Cầm Ca Tân Điệu của tác giả Trần Phong Sắc người tỉnh Tân An viết vào thời nền ca nhạc tài tử còn phôi thai, gồm đủ loại bài bản (vào thời đó), cũng như quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Ca Nhạc Cổ Điển Bạc Liêu của tác giả Trịnh Thiên Tư viết sau này thì 4 bản oán tổ trong đàn ca tài tử có tên thống nhất là Tứ Đại, Phụng Hoàng, Giang Nam, Phụng Cầu.
Nhưng khoảng mấy chục năm gần đây lại xuất hiện thêm tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu và Phụng Cầu Hoàng Duyên để thay thế cho tên Phụng Hoàng và Phụng Cầu.
Khi ngành sân khấu cải lương phát triển, một vài soạn giả tiền phong muốn đưa thêm bản Phụng Hoàng (tài tử) vào cải lương (ngoài bản Tứ Đại đã vào cải lương trước đó), để thêm phần phong phú. Nhưng bản Phụng Hoàng có mấy dị bản, không biết soạn lời ca theo bản nào, ngay cả các thầy đàn cũng không thống nhất lòng bản với nhau. Vì vậy một soạn giả tiền phong soạn ra vở tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo (vào khoảng cuối thập niên 40 đầu thập niên 50 của thế kỷ trước) đã lấy bản Phụng Hoàng tài tử sửa lại một số chỗ dị biệt và sửa những câu dứt 7 nhịp thành 8 nhịp cho đào kép dễ ca. Soạn giả này chỉ lấy 12 câu đầu của bản Phụng Hoàng tài tử mà thôi.
Tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo xuất hiện bản Phụng Hoàng 12 câu (đàn theo cải lương) gây sự chú ý cho giới thưởng ngoạn.
Mãi đến giữa thập niên 60 của thế kỷ trước, soạn giả Hà Triều Hoa Phượng "vực dậy" bản Phụng Hoàng 12 câu nói trên đưa vào vở tuồng Nửa Đời Hương Phấn, đã lấy nước mắt của không biết bao nhiêu lượt khán thính giả. Từ đó các soạn giả khác "phát huy" và Phụng Hoàng cải lương 12 câu đã đứng vững và tồn tại song song với Phụng Hoàng tài tử mà cũng là con đẻ của Phụng Hoàng tài tử.
Nếu so sánh đối chiếu thì Phụng Hoàng cải lương và Phụng Hoàng tài tử (12 câu đầu) có cấu trúc lòng bản giống nhau, cải lương chỉ sửa lại những phần như đã nói trên đúng theo nghĩa "cải" là sửa "lương" là tốt", tức là sửa lại cho tốt hơn về nhịp nhàng, thang âm lòng bản.
Thoạt kỳ thuỷ, bản Phụng Hoàng cải lương vô LIU như Phụng Hoàng tài tử, nhưng khi đào ca thì thường hay vô XÊ để không bị chìm hơi. Giống như bản vọng cổ có một thời thường vô XÊ (thay vì vô LÌU như hiện nay).
Từ nay nhạc giới dùng tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu để chỉ bản Phụng Hoàng tài tử đã có từ khi thầy, tổ lưu truyền.
Bản Phụng Hoàng Lai Nghi (và các bản oán tổ), giới tài tử thường đàn kìm với dây Tố Lan vì dây này nghe mùi mẫn, ai oán, thảm não...
Dây Tố Lan ăn với dây Hò Nhì, cho nên khi hoà tấu, các nhạc cụ khác cũng phải đàn ở cung/bậc Hò nhì.
Cách lên dây Tố Lan đàn kìm (để đàn bản oán) như sau:

Dây lớn (tức là dây tồn):

Buông dây là chữ HÒ
Phím 1 là chữ XỪ
Phím 2 là chữ XÀNG
Phím 3 là chữ XỀ
Phím 4 là chữ CỒNG
Phím 5 là chữ LIU
Phím 6 là chữ U
Phím 7 là chữ XÁN
Phím 8 là chữ XẾ

Dây nhỏ (tức là dây tàn):

Buông dây là chữ PHAN (OAN)
Phím 1 là chữ LIU
Phím 2 là chữ XỰ (già)
Phím 3 là chữ XÁN
Phím 4 là chữ XẾ
Phím 5 là chữ PHAN (OAN) <-- âm vực cao
Phím 6 là chữ LÍU (LIU đài)
Phím 7 là chữ XỨ (già) <-- âm vực cao
Phím 8 là chữ XÁN <-- âm vực cao

Chơi tài tử mà không biết dây Tố Lan thì thật là một sự thiếu sót quan trọng, vì dây này dùng để đàn các bản oán, vừa hay vừa đúng điệu "dân chơi".

(còn tiếp Phụng Hoàng Lai Nghi)

[nguyenphuc]

Hôm nay, mình uống cofee với ông bạn. Ông nhắn NP viết cho ông ấy thêm 2 câu 9,10 phụng hoàng lai nghi dây hò tư cho đủ lớp 1 ông ấy cảm ơn nhiều.

Hôm trước NP định viết đủ luôn 10 câu cho ổng. Nhưng có khách thình lình nên tạm ngưng ở đó cho tới nay luôn.
OK, để hôm nào viết tiếp.
Ông ấy có ý kiến gì về bản Phụng Hoàng Lai Nghi dây hò tư đó?

[thaydat]

Ông ấy khen lắm. Ông ấy ví bản đàn như thanh gươm và nói người đàn giỏi(có khiếu) là một lẽ. Không có bản đàn hay thì giống như hiệp sĩ giỏi thiếu thanh gươm tốt. Ông ấy chắc lưỡi hit hà "bài đàn hay kì cục"

[nguyenphuc]

Ông ấy khen lắm. Ông ấy ví bản đàn như thanh gươm và nói người đàn giỏi (có khiếu) là một lẽ. Không có bản đàn hay thì giống như hiệp sĩ giỏi thiếu thanh gươm tốt. Ông ấy chắc lưỡi hit hà "bài đàn hay kì cục".

Ông ấy lại thổi bong bóng NP nữa rồi.
Như NP đã nói, NP chỉ là một nhóc tì vô danh, không chơi đàn (không hành nghề), không sống trong "cái nôi" cổ nhạc, thì làm sao mà được như lới ông ấy nói.
Vậy ông ấy có "muốn" nữa không?
Nếu có thì đưa cái "list" ra, để đó, khi nào rảnh thì NP sẽ từ từ viết được tới đâu hay tới đó cho ổng.
Miễn là khi nào NP đi du lịch Long Xuyên thì ổng cho ăn cơm gạo nhum với tép bạc đất rang là NP thích rồi.

[thaydat]

Không phải thổi phồng đâu NP ơi! Theo mình biết Ông ấy có khiếu đó. Ngón đàn tốt(bắt chước nhấn nhá giỏi) nhớ nhanh( học mau thuộc)nhưng từ trước tới giờ toàn học lõm hoặc học bạn chỉ đàn theo lòng bản...nên bây giờ gặp được bản đàn hay thì ông ấy chắc lưỡi hít hà ....là đương nhiên thôi. Ông còn nói : nếu NP tận tình chỉ ông ấy Ông ấy bảo đảm không lâu nữa ông ấy sẽ xưng hùng xưng bá trong làng này cho xem.
Mai uống coffee với ông ấy mình sẽ chuyển ý này của NP tới xem ông cần tiếp nữa là gi?

[nguyenphuc]

Không phải thổi phồng đâu NP ơi! Theo mình biết Ông ấy có khiếu đó. Ngón đàn tốt (bắt chước nhấn nhá giỏi) nhớ nhanh (học mau thuộc), nhưng từ trước tới giờ toàn học lõm hoặc học bạn, chỉ đàn theo lòng bản... nên bây giờ gặp được bản đàn hay thì ông ấy chắc lưỡi hít hà.... là đương nhiên thôi.

Nhưng chỉ e là ổng chỉ đàn tròn nhịp (ép cho vô nhịp) mà không đúng tiết tấu (tiết phách) như tinh thần của bản đàn (mà NP đã viết).
Phải chi ổng có cách nào thu lại khi ổng đàn và gởi chú đưa lên đây để NP nghe thử.
Ủa, mà hổm nay cái vụ thu bản đàn của chú ra sao rồi?

[nguyenphuc]

Ông còn nói: nếu NP tận tình chỉ ông ấy, Ông ấy bảo đảm không lâu nữa ông ấy sẽ xưng hùng xưng bá trong làng này cho xem.
Mai uống coffee với ông ấy mình sẽ chuyển ý này của NP tới xem ông cần tiếp nữa là gi?

Tận tình thì tận tình rồi (chắc chú thaydat cũng có nhận xét về việc này, vì chú cũng đã dạo qua nhiều web), nhưng chỉ tiếc rằng thời gian ít oi quá... Đêm qua NP thức suốt đêm (tới 5 giờ sáng) để soạn bản đàn Lớp Mái Nam Ai cho chú thaydat đó. Bởi vậy người ta nói viết bản đàn ngón (hoa lá) mất nhiều thời gian lắm, nên ít ai làm.
Ông ấy ở cũng làng (xã) Vĩnh Hanh với chú hả? Trong làng người đàn ca nhiều không? Có ai là "học trò" của Thiện Vũ không?

[thaydat]

Đã đàn Nam Xuân thu rồi đàn một lần (không thu tới thu lui)để cho NP chỉ hết cái điểm yếu mà tập lại nhưng không biết cách gởi.Hôm trước dùng dây cổng định đưa qua máy tính rồi gởi cho NP như gởi mail. Nhưng khi mở computer lên nó không hiện lên được. Không biết như thế nào mà nó không kết nối.Đành thôi.vài hôm trước có nhờ một giáo viên dạy môn tin học nhờ chỉ cách thu và gởi bài ... nhưng mấy ngày nay thầy tin học này bận cho học sinh thi học kì nên chưa đến nhà được để hướng dẫn được. Chắc trong nay mai khi được chỉ dẫn mình sẽ gởi cho NP liền.

[nguyenphuc]

Đã đàn Nam Xuân thu rồi đàn một lần (không thu tới thu lui)để cho NP chỉ hết cái điểm yếu mà tập lại nhưng không biết cách gởi.Hôm trước dùng dây cổng định đưa qua máy tính rồi gởi cho NP như gởi mail. Nhưng khi mở computer lên nó không hiện lên được. Không biết như thế nào mà nó không kết nối.Đành thôi.vài hôm trước có nhờ một giáo viên dạy môn tin học nhờ chỉ cách thu và gởi bài ... nhưng mấy ngày nay thầy tin học này bận cho học sinh thi học kì nên chưa đến nhà được để hướng dẫn được. Chắc trong nay mai khi được chỉ dẫn mình sẽ gởi cho NP liền.

Chú đã thuộc chữ đàn và đàn suông sẻ một lần để thu được là tốt rồi.
Như vậy là trước sau gì cũng gởi qua được.
Nếu file lớn quá thì phải nén mới gởi qua email được.
Cái này thì hơi rắc rối, chắc phải nhờ người ta làm dùm.

[thaydat]

Theo mình tự nhận xét thì cũng không suông sẻ gì đâu. Vẫn còn ngọng. chổ nhịp song lang với chữ đàn còn chinh, nhip trường canh không đều vì chưa thuộc nhuần nhuyễn bài đàn.

[thaydat]

Ông bạn ở cùng xã Vĩnh Hanh với mình cách nhà mình chừng 1.5 km thôi. Dân đàn ca có nhiều nhưng về nhạc lí bài bản đa số mù tịt. Đàn thì bắt chước nghe đàn trên đài hoặc học theo các video của các nhạc sĩ, còn ca thì không ca bài bản tài tử toàn các bài bản trích từ các tuồng cải lương nghe nghệ sĩ hát sao thì hát y chang vậy nên không biết gì về nhạc lí . Mình chia sẻ với anh em nhịp cấp điệu trung điệu hoãn điệu họ còn cười mình nữa. Ở trong xóm, có nói trước đây, có tay chơi đàn kìm hiện nay cũng có tiếng trong tỉnh (anh em họ với Thiện Vũ)Thiện Vũ có chỉ thêm nhưng không phải đệ tử của y. Về nhạc lí y biết nhưng giảng giải thì có chổ không giảng giải được.