TRONG GIỚI SOẠN GIẢ CẢI LƯƠNG VÀ TÁC GIẢ VIẾT VỌNG CỔ NAM BỘ TRƯỚC NĂM 1975, CỐ SOẠN GIẢ LOAN THẢO LÀ MỘT TRONG NHỮNG SOẠN GIẢ CẢI LƯƠNG VÀ TÁC GIẢ VIẾT VỌNG CỔ TÀI HOA, NHƯNG LẠI BẠC MỆNH NHẤT, CÓ THỂ NÓI, NỔI BẬC NHẤT CỦA ÔNG LÀ VIẾT THỂ LOẠI TÂN CỔ GIAO DUYÊN ĐẾN HÀNG TRĂM BÀI VÀ RẤT NHIỀU VỞ CẢI LƯƠNG NỔI TIẾNG TRÊN NHIỀU GÓC CẠNH ĐỀ TÀI VÀ THỂ LOẠI.
BÚT PHÁP CỦA ÔNG XÂY DỰNG HÌNH TƯỢNG NHÂN VẬT CÓ SỨC SỐNG MẠNH MẼ, NGÔN TỪ RẤT GẦN GŨI VỚI ĐỜI SỐNG TÂM LÝ XÃ HỘI, CA TỪ THÔNG THOÁNG GỢI CẢM, GIÀU BIỂU HIỆN VÀ TẠO SỰ DỄ DÀNG CHO NGƯỜI CA CẢM XÚC.
Cố soạn giả Loan Thảo tên thật là Nguyễn Tấn Vị, sinh năm 1942 và mất năm 1982. Ông cầm bút sáng tác từ thời còn là học sinh (13, 14 tuổi), ban đầu ông viết báo tường và làm thơ. Vốn mê Đờn ca Tài tử - Cải lương nên ông học ít nhiều cả đờn Guitar phím lõm (đờn không hay) và ca; có lẽ, đó là yếu tố để làm cơ sở nền tảng cho công việc sáng tác của ông sau này.
Ông vốn thông minh và nhạy cảm, tư duy giàu tưởng tượng; ông là một soạn giả - tác giả kỳ tài so với nhiều đồng nghiệp khác. Sở trường và sở đoản của Loan Thảo đều đa năng: soạn kịch bản Cải lương khá rộng về thể tài như tâm lý xã hội, hương xa, dã sử, màu sắc, kiếm hiệp…
Ở thể loại Tân cổ giao duyên lại càng phong phú hơn về đề tài, bút pháp sắc bén, khai thác mọi ngõ ngách cuộc sống xã hội, nhất là nhiều bài Tân cổ giao duyên đi vào tình cảm mọi tầng lớp xã hội và gần gũi với cuộc sống đương thời, nhất là tình yêu đôi lứa với nhiều chuyện tình đa dạng, trắc ẩn… Ngoài bút danh Loan Thảo, ông còn có các bút danh: Quế Anh, Quế Chi, Anh Vị, Dạ Thảo, Hoàng Loan…
Về kịch bản Cải lương, mặc dù ông viết nhiều thể tài (thể loại – đề tài) nhưng có lẽ ở thể tài sử hương xa là đắt giá nhất. Ông vận dụng từ những cốt truyện sử Trung Quốc và nhuận sắc Cải lương mà trong giới thường gọi là hương xa (tuồng nước ngoài). Nét riêng của Loan Thảo là vừa kết hợp tâm lý xã hội về những câu chuyện tình cảm, tình yêu, với kiếm hiệp, nhất là thể tài màu sắc.
Loan Thảo là soạn giả từng một thời chấp cánh cho nhiều đại bang Cải lương Sài Gòn trước năm 1975 nổi tiếng, nhất là các gánh của Công ty Kim Chung và Dạ Lý Hương. Một khối lượng kịch bản của ông đã làm nức lòng khán giả trước năm 1975, và những băng đĩa thu lại sau này vẫn còn nhiều thế hệ khán thính giả trẻ mến mộ.
Những vở màu sắc theo phong cách ca kịch Hồ Quảng, phỏng theo cốt truyện Trung Quốc có: Lưu Kim Đính giải giá Thọ Châu, Chung Vô Diệm, Dạ xoa Hoàng Hậu, Tái Sanh Duyên, Bao công phò nhị tẩu, Đào Tam Xuân, Lương Sơn Bá, Bao Công xử án Trần Thế Mỹ, Mạnh Lệ Quân, Hạnh Nguyên cống Hồ, Phàn Lê Huê, Sở Vân cưới vợ, Sở Vân cứu giá, Thanh xà Bạch xà, Tiêu Anh Phụng…
Những nhân vật của ông hầu hết là nhân vật mang tính sử thi của Trung Quốc, mỗi nhân vật có tính cách khác nhau, ông sử dụng ngôn từ hội thoại (đa thoại, độc thoại) tạo cho các nhân vật đều bộc lộ khí phách khác nhau. Những nhân vật nữ thường là võ tướng – anh thư của ông vừa khí phách hào hùng, có lúc dịu dàng như một giai nhân, khiến cho đối tượng đối địch không những khi thua trận mà còn đem lòng yêu thương đối phương: một Lưu Kim Đính, Chung Vô Diệm (khi lột xác), Đào Tam Xuân, Phàn Lê Huê, Mạnh Lệ Quân…
Một số vở màu sắc hương xa, cốt truyện vừa có tính huyền sử, vừa đi vào tâm lý xã hội về tình cảm bằng những câu chuyện tình yêu trắc trở hay nghịch đảo như: Đường gươm Nguyên Bá, Tiếng hạc trong trăng, Bức ngôn đồ Đại Việt, Xin một lần yêu nhau, Trăng lên đỉnh núi, Tây Thi (trước 1975), Hành khất đại hiệp, Khi rừng mới sang thu, Trương Chi – Mỵ Nương…
Nhân vật nam thường tỏ khí khái hào hiệp, luôn tạo một hình tượng của những đấng trượng phu quân tử; nữ là những anh thư nhưng đầy nữ tính và quyết đoán. Để rồi Loan Thảo hướng cho những nhân vật của mình đi đến kết cuộc có hậu, thiện thắng ác, nhu thắng cương, chính thắng tà, trung thắng gian nịnh…
Với những tài năng về soạn kịch bản Cải lương đa dạng của ông, nên có một thời ông được hãng băng Việt Nam của cô Sáu Liên mời làm biên tập và kỹ thuật phòng thu. Tại đây, với một thời gian khá dài, kịch bản của nhiều tác giả khác, khi qua tay ông được nâng lên hoặc nhuận sắc, chỉnh lí tạo nên một tác phẩm có sức thu hút công chúng hơn.
Chẳng hạn những tác phẩm nổi tiếng trước năm 1975 như: Bóng hồng sa mạc, Mùa thu trên Bạch Mã Sơn, Chiều đông gió lạnh về, Đợi anh mùa lá rụng… Đặc biệt, soạn giả Loan Thảo còn là người “đo ni đóng giày” bằng thể loại Tân cổ giao duyên đã chấp cánh cho nhiều nghệ sĩ thành danh trước năm 1975 như: Thanh Nga, Ngọc Giàu, Bạch Tuyết, Phượng Liên, Lệ Thủy, Mỹ Châu, Bích Hạnh.
Thanh Kim Huệ, Thành Được, Hữu Phước, Minh Cãnh, Minh Vương, Thanh Tuấn, Minh Phụng, Tài Bửu Bửu, Chí Tâm, Út Hiền…Có lẽ, thể loại Tân cổ giao duyên xưa nay khó có ai sánh kịp Loan Thảo, biết rằng mỗi người có thế mạnh và cái hay riêng, nhưng nét độc đáo của Loan Thảo là nổi trội hơn hết về bút pháp, ca từ. Bởi do sự nhạy bén của ông về đề tài và thể loại rất phong phú.
Những chi tiết đơn giản ở đời thường, khi ông đưa vào tác phẩm qua sự trau chuốt thành những ngôn từ văn chương bóng bẩy và hàm súc. Ông viết lời Vọng cổ cho Tân cổ giao duyên luôn quyện chặt nội dung giữa tân và cổ, không có nghĩa là lời tân một nơi, lời cổ một nẻo như một số bài của một số tác giả khác sau năm 1975.
Ca từ của ông bám sát trạng thái tâm lý của chủ thể, ngôn từ thích nghi với từng hoàn cảnh, vừa mộc mạc, vừa trữ tình sâu lắng, có tính triết lý nhân sinh… Đơn cử chỉ một đoạn trong bài “Con gái của mẹ” cũng là bài nổi bật của NSND Lệ Thủy và NS Phượng Liên trước 1975.
“Mẹ ơi, phận gái 12 bến nước biết bến nào trong, biết sông nào đục, biết rủi hay may một ngày xuất giá theo…. chồng. Mẹ đã nuôi con nên vóc, nên hình. Mười mấy năm mẹ cưu mang, quản dưỡng, chưa một ngày đền tạ nghĩa ân. Mai mốt đây, con về làm dâu thiên hạ là cả cuộc đời trao chọn cho người ta, để mẹ cô đơn khi bóng xế tuổi già, ai hầu hạ, chăm lo từng bát cơm chén nước…
Nuôi con khôn lớn mẹ đâu mong gì con nuôi lại mẹ, chỉ mong sao chuyện nợ duyên của con suôn sẻ, tròn đạo dâu con, vẹn phận vợ hiền. Bấy nhiêu thôi là mẹ đủ vui mừng…Còn nội dung dí dỏm, ca từ đối đáp trữ tình, duyên dáng mà chân chất mượt mà như bài “Bánh bông lan”, bài mà NSND Lệ Thủy và NSƯT Minh Vương chiếm cảm tình công chúng nhất: ”(nam) Cô Hai ơi! Cái bông lan nhụy vàng cánh trắng, còn cái bánh bông lan thì (thì làm sao?) nhụy vàng mà cánh cũng vàng luôn.
Vậy đó mà hễ vắng lâu là trong dạ thấy buồn, chắc là mai mốt tui về tui ở luôn… dưới… này. Ủa, sao mà cô Hai nín thinh không nói một lời. Ông bà ta có bảo: “hễ có ăn thì phải có nói”, sao cô Hai hà tiện với tui từng lời ăn tiếng nói vậy cô Hai? (nữ) Dạ phải rồi đó anh Ba, ông bà mình nói đúng “hễ có ăn thì có nói” nhưng từ sáng tới giờ tui bán chứ hổng có ăn. (nam) Ủa, nói vậy từ sáng tới giờ tui ních gần cả chục cái bánh bông lan rồi hả?
Thôi, cái điệu này chắc là tui phải ở đây nói hoài nói luôn tới sáng…”. Ngoài ra, Loan Thảo còn sáng tạo đưa hò Huế vào Tân cổ giao duyên để “đo ni đóng giày”cho NS Minh Cảnh đi vào lòng người những bài như: Mười thương, Mưa trên phố Huế…; ông còn kết hợp những ca khúc vui nhộn trữ tình, mang tính dân gian qua các bài Lý: Lý quạ kêu, Lý chim quyên, Lý ru con…
Hàng loạt tác phẩm Tân cổ giao duyên chở nội dung phong phú ở nhiều đề tài rất thực tế với đời sống tâm lý xã hội, nhất là trạng thái tâm lý về tình yêu đôi lứa; và điều này, tác giả Loan Thảo đã thay mặt cho biết bao tình nhân để bày tỏ nỗi niềm trắc ẩn của họ. Có thể thấy qua một số tác phẩm của ông nói lên điều đó như: Yêu lầm.
Bìm bịp kêu, Thà trắng thà đen, Lý quạ kêu, Tựa cánh bèo trôi, Thà như giọt mưa, Phút cuối, Dòng lệ thương đau, Giòng tâm sự, Bao nhiêu ngấn lệ, Bao giờ em quên, Điệp khúc thương đau, Đò tình lỡ chuyến, Đôi lời tâm sự, Nếu, Nếu chúng mình cách trở, Nếu duyên không thành, Nếu ta đừng quen nhau, Thiệp hồng báo tin…
Ở đề tài về mẹ, ông cũng có tác phẩm miêu tả tình cảm, tâm trạng người mẹ như: Con gái của mẹ, Bông hồng cài áo, Lòng mẹ, Mùa xuân của mẹ, Xuân này con không về… và bài “Xuân này con không về” đã được xem như trong những bài nổi bật của NSƯT Thanh Tuấn ca trước 1975.
Ca từ giàu tính xúc cảm và biểu hiện, thấm đẫm tình mẫu tử sâu sắc: “Chiều nay én liệng trời cao, hoa mai đào vàng trên rẫy, nẻo quê hương mù sa diệu diễn, mẹ ơi, xuân năm nay chắc con sẽ không… về. Chắc mẹ giờ đây còn tựa cửa đợi chờ. Ngày ra đi con có hẹn rằng sẽ trở lại, khi mai đào rụng cánh đầy sân. Trời bây giờ trời đã sang xuân mà con mẹ vẫn đôi đường cách trở, nhớ mẹ nhiều con không thể về thăm, chắc nỗi chờ mong tóc mẹ nhuộm màu sương tuyết…”.
Cố soạn giả Loan Thảo là một trong những soạn giả Cải lương và tác giả viết Tân cổ giao duyên hiếm hoi trong làng Cải lương Nam bộ, nhưng rất tiếc ông ra đi về với Tổ nghiệp quá sớm (1942 – 1982). Dù vậy, nhưng tài năng nghệ thuật sáng tạo của ông chắc hẳn trong giới và những ai mộ điệu, thì Loan Thảo vẫn xứng đáng để cho hậu thế truyền tụng và sống trong sự kính nể của bao người.
"Chẳng hạn những tác phẩm nổi tiếng trước năm 1975 như: Bóng hồng sa mạc, Mùa thu trên Bạch Mã Sơn, Chiều đông gió lạnh về, Đợi anh mùa lá rụng… Đặc biệt, soạn giả Loan Thảo còn là người “đo ni đóng giày” bằng thể loại Tân cổ giao duyên đã chấp cánh cho nhiều nghệ sĩ thành danh trước năm 1975 như: Thanh Nga, Ngọc Giàu, Bạch Tuyết, Phượng Liên, Lệ Thủy, Mỹ Châu, Bích Hạnh. "
Hễ viết bài về nghệ sĩ trước 75 là đưa Thanh Nga vào là sao???
Thanh Nga hát bài Tân cổ giao duyên nào của Loan Thảo xin tác giả chỉ dùm????
Cô Thanh NGa chỉ đóng tuồng Tiếng Hạt Trong TRăng và chập CL Một Kiếp Đoạn Trường của SG Loan Thao thôi,tại vì ở HDVN còn hàng trăm bài chưa phát hành cũng k biết có còn hay không.
Phong_Vũ
Trả lời với trích dẫn
MEM
romeo
