Nam Ai (trong Tam Nam)

[nguyenphuc]

NAM AI
67 câu hơi ai nhịp tư trường canh trung điệu
(Trích trong tài liệu cổ nhạc của nhạc sư Trọng Khanh)

1. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xế xê (-) xề xảng xang (hò)
2. Liu xàng (-) xề xang (-)
xang xể (xế) xang hò (-)
3. Liu xán (xàng) liu cồng xề (xang)
xang xế (xế) xế xê (xang)
4. Xứ u (-) liu xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
5. Xang xế (xê) xề xảng xang (hò)
liu xán (xàng) liu cồng xề (xang)
6. Xứ u (-) liu xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
7. Xang xế (xê) xề xang xư (lịu)
xang xế (xê) xề xảng xang (hò)
8. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
9. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xế xê (-) xang hò xang (xể)
10. Xể xế (-) xê xang (-)
xán xư (xàng) xề xang (-)
11. Xang xế (xê) xề xang xư (lịu)
xang xế (xê) xề xảng xang (hò)
12. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề xang (-)
13. Là (hò) liu xề xự (xang)
xang xế (xế) xế xê (xang)
14. Xứ u (-) liu xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
15. Xang xế (xê) xề xang xư (lịu)
xang xế (xê) xề xảng xang (hò)
16. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
17. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xế xê (-) xề xảng xang (hò)
18. Liu xàng (-) xề xang (-)
xang xể (xế) xang hò (-)
19. Liu xán (xàng) liu cồng xề (xang)
xang xể (xế) xế xê (xang)
20. Xứ u (-) liu xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
21. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xế xê (-) xề xảng xang (hò)
22. Liu xề xứ (u) xề ú liu phan (-)
phan liu xứ (xề) xứ u liu phan (-)
23. Lỉu liu phan (xề) liu xề phan (liu)
hò xang xế (xê) xảng xang xề (liu)
24. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
25. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xể xế (-) xế xang xư (xàng)
26. Xàng xê (cống) xê xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
27. Xang xế (xê) xề xang xư (lịu)
xang xế (xê) xề xảng xang (hò)
28. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
29. Cống xê xang (xự) xang xự (-)
hò xang xống xê (-) hò xê xang (xự)
30. Xứ u (-) liu xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
31. Xang xế (xê) xề xang xư (lịu)
xang xế (xê) xề xảng xang (hò)
32. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
33. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xế xê (-) xang hò xang (xể)
34. Xể xế (-) xê xang (-)
xán xư (xàng) xề xang (-)
35. Xang xế (xê) xề xang xư (lịu)
xang xế (xê) xề xảng xang (hò)
36. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề xang (-)
37. Xang xư (hò) liu cồng xề (xang)
xang xể (xế) xế xê (xang)
38. Xứ u (-) liu xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
39. Xang xế (xê) xề xang xư (lịu)
xang xế (xê) xề xảng xang (hò)
40. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
41. Xế xê (Xang) xang xang (-)
xang xế xê (-) xề xảng xang (hò)
42. Liu xàng (-) xề xang (-)
xang xể (xế) xang hò (-)
43. Liu xán (xàng) liu cồng xề (xang)
xang xể (xế) xế xế xê (xang)
44. Xứ u (-) liu xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
45. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xế xê (-) xề xảng xang (hò)
46. Liu xế xứ (u) xề ú liu phan (-)
phan liu phan (xề) xứ u liu phan (-)
47. Lỉu liu phan (xề) liu xề phan (liu)
hò xang xế (xê) xảng xang xề (liu)
48. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
49. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xế xê (-) xảng xang xư (xàng)
50. Xàng xê (cống) xê xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
51. Xang xế (xê) xề xang xư (lịu)
xang xế (xê) xề xảng xang (hò)
52. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
53. Xán (xàng) liu xứ (cộng)
xề líu xứ (công) líu công xê (xàng)
54. Xề liu (-) liu xề (-)
xề liu (ú) liu phan (-)
55. Liu phan (xề) liu xề phan (liu)
hò xang cống (xê) xảng xang xề (liu)
56. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
57. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xể xế (-) xán liu phan (xàng)
58. Xàng xê (cống) xê xàng (-)
xề liu (xàng) xề liu (-)
59. Xán (xàng) liu xứ (cộng)
xề liu xứ (công) líu công xê (xàng)
60. Xang xế (xê) xang hò (-)
hò xang (xế) xê xang (-)
61. Ú liu (phan) liu phan (-)
liu xề (-) ú liu (phan)
62. Phan liu (-) liu xề (-)
xề liu (ú) liu phan (-)
63. Liu phan (xề) liu xề phan (liu)
hò xang cống (xê) xảng xang xề (liu)
64. Ú líu (công) líu công xê (xàng)
xề liu (xàng) xề liu (-)
65. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xể xế (-) xán liu phan (xàng)
66. Xàng xê (cống) xê xàng (-)
xề liu (xàng) xề liu (-)
67. Xán (xàng) liu xứ (cộng)
xề liu xứ (công) líu công xê (xàng)


Ghi chú:
Lớp Mái bắt đầu từ câu 53
Câu 21 và câu 45 ngày xưa đờn như sau:
Xang xế (xê) xề xảng xang (hò) liu phan (xàng) liu xàng xề (xang)
Lại có nơi đờn 2 câu 21 và 45 giống câu 7, như sau:
Xang xế (xê) xề xang xự (lịu) xang xế (xê) xề xảng xang (hò).

[thaydat]

Người ta chơi như vậy mục đích, tác dụng..?

[nguyenphuc]

Chú thaydat lắng nghe kỹ, 2 nhịp đầu câu 4 (của lớp mái 1 và cũng là câu 12 của lớp mái 2), chữ xàng đờn nhịp nội, chứ không phải ngoại như mấy ông trong bưng về làm lãnh đạo ngành văn hoá văn nghệ rồi bắt người ta phải theo họ đờn ngoại.
Văn Giỏi là ríu ríu nghe theo trước tiên.
Dân chơi tài tử thứ thiệt có nhiều cách chơi, khi thì đờn "rút ruột", khi thì đờn "búng lùi", ai nhịp yếu mà đờn theo thì chỉ có nước "hụt hơi" thôi (vì không bỏ bớt chữ được để "rút ruột", cũng không thêm được chữ để "búng lùi", có một mực đờn hoài thì đâu phải "dân chơi").
Nếu NP tìm được bài đờn "búng lùi" sẽ post lên đây cho chú thaydat "thưởng lãm" nghệ thuật của "dân chơi tài tử"!
Bài đờn "búng lùi" ít khi có trên internet, chỉ có chơi ở ngoài thôi, nên khó tìm.

[nguyenphuc]

Người ta chơi như vậy mục đích, tác dụng..?

Đó là phải tuỳ theo tình huống thể hiện tình cảm bi, tráng... của nhân vật (diễn viên), nhất là khi đờn cho hát bội.
Phải tập dợt rơ đờn như vậy hầu xử trí khi đờn cho người ca thể hiện cảm xúc của họ đối với nội dung bài ca, trạng thái tình cảm nhân vật mà họ đóng vai.
Đâu phải lúc nào cũng đờn đều đều như gõ mõ tụng kinh (mà giới tài tử gọi là nhịp "tầm bo").

[nguyenphuc]

NP viết cho xin 1 lớp... theo kiểu đàn chẻ đi. Xin cảm ơn.

Nếu chú muốn đờn chẻ thì để NP viết cho chú bản Mái Chạy, trong đó có nhiều nhịp chẻ.
Nhưng mà, Nam Chạy nhịp nhanh quá, chú đờn không kịp.
Vậy để viết theo nhịp Nam Tới cho chú dễ đờn hơn.

[nguyenphuc]

Chú thaydat đàn thử bản nầy để tập cho quen nhịp chẻ. Chỉ nhịp một chân phải mà thôi. Khi đàn nhuần rồi thì đàn theo nhịp nhanh hơn cho quen tay tim.
Nhớ mỗi nhịp mỗi gõ song lang để nghe cho quen những chỗ nhịp chẻ

LỚP MÁI
(nhịp tới)

1. Xán (xàng) liu (cộng) xề liu (-) cộng xê (xàng)
2. Xề liu (-) liu xề (-) xề liu (ú) liu phan (-)
3. Liu liu (xề) xề phạn (liu) xề xử (-) xan xư (lìu)
4. Líu công (-) líu công xê (xang) xề liu (xàng) xề liu (-)
5. Xan xừ (xan) xản (-) liu liu (-) xán xư (xàng)
6. Xề liu (-) liu xàng (-) xề liu (xàng) xề liu (-)
7. Xán (xàng) liu (cộng) xề liu (-) cộng xê (xàng)
8. Xề xử (-) xan lìu (-) xề liu (cồng) xề xan (-)
9. Ú liu (phạn) liu phạn (-) liu xề (-) ú liu (phạn)
10. Phạn liu (-) liu xề (-) xề xán (u) liu phạn (-)
11. Liu liu (xề) xề phạn (liu) xề xử (-) xan xư (lìu)
12. Liu công (-) líu công xê (xàng) xề liu (xàn) xề liu (-)
13. Xan xừ (xan) xản (-) liu liu (-) xán xư (xàng)
14. Xề liu (-) liu xàng (-) xề liu (xàng) xề liu (-)
15. Xán (xàng) liu (cộng) xề liu xứ (công) líu công xê (xàng).

*Ghi chú: nhịp chẵn là 2/4, nhịp lẻ là 3/4 tức bảy rưỡi.

[thaydat]

Nhân đây NP viết thêm nam ai từ câu 9 đến câu 15 đi cảm ơn.

[nguyenphuc]

Nhân đây NP viết thêm nam ai từ câu 9 đến câu 15 đi cảm ơn.

Lớp 2 là tới câu 16 chứ không phải câu 15.
Nhưng thường người ta chỉ chơi lớp 1 và lớp mái, hoặc chơi luôn 43 câu. Lớp 2 ít khi chơi.
Tuy nhiên, khi đờn được 8 câu đầu (và 15 câu lớp mái) thì cứ coi theo lòng bản là đờn được những câu còn lại, không khó, vì cùng một hơi một điệu và cứ lặp đi lặp lại, trùng tới trùng lui, chỉ có bao nhiêu đó thôi.
Những bài bản khác cũng vậy.

[thaydat]

Nhưng lớp mái bạn chỉ viết cho tôi có 8 câu mà. Vây bạn viết thêm cho đủ 15 câu đi rồi tôi sẽ theo lòng bản mà sắp lại bản nam ai cho đủ 16 câu. Xin cảm ơn

[nguyenphuc]

Nhưng lớp mái bạn chỉ viết cho tôi có 8 câu mà. Vây bạn viết thêm cho đủ 15 câu đi rồi tôi sẽ theo lòng bản mà sắp lại bản nam ai cho đủ 16 câu. Xin cảm ơn.

Ủa, vậy mà NP tưởng đâu đã viết Lớp Mái đủ 15 câu rồi chứ.
OK, để mai mốt nghỉ lễ NP sẽ viết tiếp Lớp Mái 2 (7 câu còn lại) và viết luôn 8 câu Lớp 2 Nam Ai (từ câu 9 đến câu 16).
Nếu đờn 43 câu thì có vài câu hơi khác một tí (mấy câu về phạn).
Bây giờ hơn 2 giờ khuya rồi... thôi đi ngủ... hic...

[nguyenphuc]

Nhân đây NP viết thêm lớp mái nam ai từ câu 9 đến câu 15 đi. Cảm ơn.

BẢN ĐỜN LỚP MÁI (NAM AI)
15 câu nhịp tư trung điệu, viết cho đàn kìm

1. o Xán (XÀNG) xàng xàng liu xứ u liu (CỘNG) cộng xề liu xán xan xư (CÔNG) xề liu xứ công phán công xê (XANG)
2. Xàng xề liu la liu “tồn (LIU)” xán xan xư xề “xừ xàng (XỀ)” xề liu xề xế xế xứ (U) xề ú liu phan, phan (-)
3. Xề liu liu xán xan xư (XỀ) liu tồn xan xự xản xan xề (LIU) liu tồn liu tồn xan cống (XÊ) xư xề xự xán xản xan (LÌU)
4. Xề lịu lịu xứ u liu (CÔNG) xề liu xứ u liu công phán công xê (XANG) xàng xề liu tồn liu xứ (XỀ} liu xàng xề tồn liu, liu (-)
5. Lìu lìu tồn líu cống xê (XAN) xan xừ xan cống xê (XAN) tồn xan xê cống xê, xê (-) xán xán liu phan (XÀNG)
6. Xàng liu xàng xê cống (-) líu công xê xàng “liu xứ u liu công xê (XÀNG) xàng xề liu xản xan xư (XỀ) xàng xừ liu, liu (-)
7. Xán xan xư (XÀNG) xàng xàng liu xứ u liu (CỘNG) cộng xề liu xán xan xư (CỘNG) xề liu xứ công phán công xê (XANG)
8. Xàng xề liu tồn xan cống (XÊ) xề xản xan hò, hò (-) tồn xê phán líu xàn líu cống (XÊ) hò xê xan xừ xan, xan (-)

9. Xề xề xán u xề u liu (PHAN) liu ú liu phan “liu xề liu (PHẠN)” xề phạn liu xề xàng xề (-) xề xế xứ u xề ú liu (PHAN)
10. Phạn liu phan xề phan liu (-) xán xan xư xề “liu phan xàng xê cống (XÊ)” xề liu xề xế xế xứ (U) xề ú liu phan, phan (-)
11. Xề liu liu xán xan xư (XỀ) liu tồn xan xự xản xan xề (LIU) liu tồn liu tồn xan cống (XÊ) xư xề xự xán xản xan (LÌU)
12. Xề lịu lịu xứ u liu (CÔNG) xề liu xứ u liu công phán công xê (XANG) xàng xề liu tồn liu xứ (XỀ} liu xàng xề tồn liu, liu (-)
13. Lìu lìu tồn líu cống xê (XAN) xan xừ xan cống xê (XAN) tồn xan xê cống xê, “xê xê (XÊ)” xán xán liu phan (XÀNG)
14. Xàng liu xàng xê cống (-) líu công xê xàng “liu xứ u liu công xê (XÀNG) xàng xề liu xản xan xư (XỀ) xàng xừ liu, liu (-)
15. Xán xan xư (XÀNG) xàng xàng liu xứ u liu (CỘNG) cộng xề liu xán xan xư (CỘNG) líu công xê (XANG).

*Ghi chú:
- Lớp Mái 1: 8 câu trước
- Lớp Mái 2: 7 câu sau
Theo căn bản và các thầy đờn xưa thì nhịp thứ 2 câu 4 và nhịp thứ 2 câu 12 dứt nội (như sau):

-----o0o-----

LỚP MÁI (NAM AI)
Trình bày: Thanh Tuyết
Đệm đàn: Ba Tu
(15 câu)

-----o0o-----