Nam Xuân (trong Tam Nam)

[nguyenphuc]

NAM XUÂN
68 câu hơi xuân nhịp tư trường canh trung điệu
(Trích trong tài liệu cổ nhạc của nhạc sư Trọng Khanh)

1. Xế xê (xang) xang xang (-)
xê xang hò (-) liu xàng xề (xang)
2. Xang xế (-) xế xang (-)
xế xang (xàng) xề xang (-)
3. Xế xê (xang) xán liu phan (xàng)
liu phan (xàng) liu xàng liu (xệ)
4. Xệ liu (-) phan xàng (-)
xế xang (xàng) xề xang (-)
5. Xế xê (xang) xang xê (-)
liu xàng (-) liu phan xàng liu (xệ)
6. Xệ liu (-) phan xàng (-)
xế xang (xàng) xề xang (-)
7. Xế xê (xang) xế xán u liu (phạn)
liu phan (xàng) liu phạn xán xàng (liu)
8. Xề (u) xế xán u liu (phạn)
liu liu xán (phạn) liu xàng liu (-)
9. Xế xê (xang) xang xê (-)
xang xế xê (-) xể xê xang (hò)
10. Liu xàng (-) xề xang (-)
xang xế (xê) xang hò (-)
11. Liu liu xán (xàng) liu xệ xề (xang)
xang xể xế (-) xế xê xang xự xự (xang) *
12. Xang xê (-) liu xàng (-)
liu xán (xàng) xề xang (-)
13. Xế xê (xang) xang xê (-)
xang xế xê (-) tồn xang xế (xể)
14. Xang xể (-) xê xang (-)
xế xang (xàng) xề xang (-)
15. Xế xê (xang) xế xán u liu (phạn)
liu phàn (liu) liu liu xán (tích) <-chữ líu đài chận điếc
16. Xế xảng (-) ú liu phan (xàng)
ú liu (phạn) xàng liu (-)
17. Xế xê (xang) xang xang (-)
xê xang hò (-) liu xàng xệ (xang)
18. Xang xê (-) xê xang (-)
xế xang (xàng) xề xang (-)
19. Xế xê (xang) xế xán u liu (phạn)
liu xán (xàng) liu phạn xàng (liu)
20. Xề (u) xế xán u liu (phạn)
liu xán (phạn) xàng liu (-)
21. Xế xê (xang) xang xê (-)
xang xế xê (-) xê xê xang (hò)
22. Liu xàng (-) xề xang (-)
xang xế (xê) xang hò (-)
23. Liu phan (xàng) liu xệ xề (xang)
xang xể xế (-) xế xê xang xự xự (xang) *
24. Xang xê (-) liu xàng (-)
liu xán (xàng) xề xang (-)
25. Xế xê (xang) xang xang (-)
xê xang hò (-) liu xàng xề (xang)
26. Xang xế (-) xê xang (-)
xế xang (xàng) xề xang (-)
27. Xế xê (xang) xế liu phan (xàng)
liu xán (xàng) liu xàng liu (xệ)
28. Xệ liu (-) xán xàng (-)
xề liu (xàng) xề xang (-)
29. Xế xê (xang) xang xang (-)
liu xàng (-) liu phan xàng liu (xệ)
30. Xệ liu (-) xán xàng (-)
liu phan (xàng) xề xang (-)
31. Xế xê (xang) xế xán u liu (phạn)
liu phan (xàng) liu phạn xán xàng (liu)
32. Xề (u) xề xán u liu (phạn)
liu liu (phạn) xán xàng liu (-)
33. Xán (xàng) liu xệ (-)
liu liu (-) ú xán (liu)
34. Liu (-) xán xàng (-)
xàng liu (xệ) xàng liu (-)
35. Xế xê (xang) xế xê xang (xự)
xang xế xê (-) xể xê xang (hò)
36. Hò xê (-) xang xự (-)
ú liu (phạn) xán liu (-)
37. Tồn là (liu) tồn xế xán (liu)
xế xang xự (-) xự xự xang (hò)
38. Hò xê (-) xang xự (-)
ú liu (phạn) xán liu (-)
39. Xán (xàng) liu xệ (-)
liu liu (-) ú xán (liu)
40. Xế xê (-) xang hò (-)
hò liu (-) xán xàng (-)
41. Xán (xàng) liu xệ (-)
liu liu (-) ú xán (liu)
42. Liu (-) xán xàng (-)
xàng liu (xệ) xàng liu (-)
43. Xế xê (xang) xể xê xang (xự)
xang xế xê (-) xể xê xang (hò)
44. Hò xê (-) xang xự (-)
ú liu (phạn) xán liu (-)
45. Tồn là (liu) tồn xế xán (liu)
xế xang xự (-) xự xự xang (hò)
46. Hò xê (-) xang xự (-)
ú liu (phạn) xán (liu)
47. Xán (xàng) liu xệ (-)
liu liu (-) ú xán (liu)
48. Liu (-) xán xàng (-)
liu xề (phạn) liu xàng (-)
49. Xế xê (xang) xang xang (-)
xế xang hò (-) liu xàng xề (xang)
50. Xang xế (-) xê xang (-)
xế xang (xàng) xề xang (-)
51. Xế xê (xang) xế xang liu phan (xàng)
liu phan (xàng) liu xàng liu (xệ)
52. Xệ liu (-) phan xàng (-)
liu phan (xàng) xề xang (-)
53. Xế xê (xang) xang xê (-)
liu xàng (-) xàng liu phan (xệ)
54. Xệ liu (-) phan xàng (-)
liu phan (xàng) xề xang (-)
55. Xế xê (xang) xế xán u liu (phạn)
liu phan (xàng) xán phạn xàng (liu)
56. Xề (u) xế xán u liu (phạn)
ú liu (phạn) xàng liu (-)
57. Xế xê (xang) xang xang (-)
xang xế xê (-) xê xê xang (hò)
58. Liu xàng (-) xề xang (-)
xang xể (xê) xang hò (-)
59. Liu phan (xàng) liu xệ xề (xang)
xang xể xế (-) xế xê xang xự xự (xang) *
60. Xang xế xê (-) liu xàng (-)
liu phan (xàng) xề xang (-)
61. Xế xê (xang) xang xê (-)
xang xế xê (-) hò xang xế (xể)
62. Xế xế (-) xê xang (-)
liu phan (xàng) xề xang (-)
63. Xế xê (xang) xế xán u liu (phạn)
tồn là (lìu) tồn liu liu (tích) <-chữ líu điếc
64. Líu tích xảng (-) xán liu phan (xàng)
xàng liu (xệ) xàng liu (-)
65. Xế xê (xang) xang xang (-)
xê xang hò (-) liu xàng xề (xang)
66. Xang xế (-) xê xang (-)
xế xang (xàng) xề xang (-)
67. Xế xê (xang) xế xán u liu (phạn)
liu phan (xàng) liu phạn xàng (liu)
68. Xề (u) xế xán u liu (phạn)
ú liu (phạn) xàng liu (-)

-----o0o-----


Ghi chú:
Lớp Trống bắt đầu từ câu 33 đến câu 48
*Nhịp chót của 3 câu số 11,23,59 có nơi đờn ngoại có nơi đờn nội
Câu 34 và câu 42 ngày xưa đờn là:
34. Hò xế (-) xê xang (-) xang xế (xê) xang hò (-)
42. Hò xế (-) xê xang (-) xang xế (xê) xang hò (-)
(nhìn chữ đờn tuy khác nhau, nhưng thật ra cũng vậy)
Câu 40 và câu 48 ngày xưa đờn giống nhau là:
40. Liu ú (-) xán liu (-) liu liu (-) xán xàng (-)
48. Liu ú (-) xán liu (-) liu liu (-) xán xàng (-)

[thaydat]

NP ơi lòng bản Câu 1 và câu 5 nhịp thứ 3 Nam Xuân là nhịp ngoại 1/2. Bản dàn NP kí âm cho tôi là ngoại 3/4 đúng không? Nếu đúng thì khi nào chơi ngoại 1/2 và khi nào chơi ngoại 3/4 theo kí âm NP?

[nguyenphuc]

Những nhịp đó là nhịp ngoại.
Chú nhìn phân nhịp đó. Chữ đàn màu xanh là chữ đàn chính rơi vào chân trái, vị trí 2/4 của trường canh), cho nên người ca phải ca đúng nhịp ngoại (chân trái).
Nhịp ngoại tức là chữ đàn rớt ngay vị trí 2/4 của trường canh.
Nhịp chẻ là chữ đờn rớt ngay vị trí 3/4 của trường canh.
Phải gọi chính xác là nhịp nội, nhịp ngoại và nhịp chẻ.
Không ai gọi nhịp chẻ là nhịp ngoại bao giờ.
Tóm lại:
- Nhịp nội là chữ đàn chính rơi ngay vị trí 4/4 của trường canh.
- Nhịp ngoại là chữ đàn chính rơi ngay vị trí 2/4 của trường canh.
- Nhịp chẻ là chữ đàn chính rơi ngay vị trí 3/4 của trường canh (nhịp chẻ giới tài tử bình dân gọi là nhịp bảy rưỡi, hoặc nhịp chinh hạt thóc).

Ghi chú:Thường thường nhịp ngoại (2/4) trong lòng câu người hay nhồi thêm thành "bảy rưỡi (3/4) để câu đàn không bị nguôi vì trống (lặng) nhiều.
Ngay cả nhịp ngoại (2/4) cuối câu ca cũng vậy.
Ngoại trừ nhịp ngoại tại vị trí dứt câu ca (và câu đàn) thì không nhồi, mà phải dứt đúng 2/4 của trường canh.

[thaydat]

Trong nhạc tài tử của các bài bản có nhịp chẻ 3/4 không? Hay nhịp này là do các thầy đàn chúng ta chơi rồi chế thêm để "câu đàn không bị nguôi vì trống (lặng) nhiều" hoặc để đàn mắc mỏ?

[nguyenphuc]

Nhạc tài tử có rất rất rất nhều bản đờn nhịp chẻ.
Hầu hết là những bản bắc lớn, bắc nhỏ và những bản hơi bắc.
Ghi chú: bắc lớn là bảy bài, bắc nhỏ là sáu bản bắc.
Bởi vậy học đờn phải có thầy.
Nếu không có thầy (giảng giải) mà chỉ nhìn vào sách (lòng bản), thấy dấu phân nhịp (-) là không thể biết chỗ đó là nhịp ngoại hay nhịp chẻ.
Vì nhịp ngoại và nhịp chẻ đều ghi dấu (-) gống như nhau.
Tuy nhiên, cải lương ít khi đờn nhịp chẻ vì sợ đào kép yếu nhịp bị rớt.
Nhiều người đờn cải lương lâu năm quen "nết", cũng không đờn chẻ nhịp được.

[thaydat]

Bên ấy giờ chắc khuya lắm rồi và mình cũng tới giờ chuẩn bị đi dạy rồi mai tiếp NP ơi.

[thaydat]

Tiết tấu của bài Nam Xuân(8 câu đầu) như thế nào? Hình như tiết tấu của bài Nam Xuân đàn cho ca theo cải lương nó nhanh phải không NP? Tôi mở trích đoạn Nhi Kiều Tướng Quân do NS Hoài Thanh và NS Đỗ Quyên ca.Tôi tập đàn theo đàn nhanh thật nhanh mới kịp.

[nguyenphuc]

Cải lương lúc nào cũng đàn (và ca) nhanh hơn tài tử.
Vì cải lương lệ thuộc vào thời gian, còn tài tử thì không.
Rơ cải lương đàn nhanh không kịp nhấn nhá, rung, vuốt... nên nghe không hay bằng rơ chậm rãi khoan thai như rơ tài tử.
Cứ nghe ca các bản oán trong các cuộc hội diễn thi giải trên đài truyền hình (theo rơ cải lương) so với các câu lạc bộ đờn ca tài tử thì rõ.
Những tuồng cải lương càng xưa thì đàn ca càng nhanh vì lệ thuộc vào thời gian vòng quay của dĩa đá, dĩa nhựa hoặc băng nhựa (cassette)...
Nếu muốn đàn theo xưa thì phải lược bỏ bớt chữ đàn, ngược lại nếu muốn đàn theo tài tử chính hiệu thì phải thêm chữ đàn (nhưng lòng bản thì muôn đời vẫn vậy).
Bởi vậy người đàn phải học thuộc lòng lòng bản để tuỳ lúc, tuỳ trường hợp thêm hoặc bớt mà không thay đổi về căn bản.

[nguyenphuc]

NP ơi mình gởi bài đàn Nam Xuân cho NP rồi đó.
Hôm nay nhờ ông thầy dạy tin học ổng làm dùm. Máy cùi bắp của mình không biết sao không kết nối được. Phải lấy thẻ nhớ ra rồi dùng dụng cụ gì đó giống như USB gắn thẻ nhớ vào đó rồi mới đưa qua máy vi tính được.

Chú ơi,
Bản Nam Xuân (clip gởi qua) chú đàn mới chỉ có đúng hơi thôi, còn nhiều kỹ thuật cần chuyên luyện thêm:
- Tiếng đàn (ngón đàn) chưa được chín lắm.
- Tiết tấu chưa đúng với trường độ từng nốt nhạc, còn sượng nhiều chỗ.
- Nhịp (trường canh) chưa đều.-
- Có mấy chỗ nhồi nửa nhịp ngoại ngắt chữ chưa đúng. Chẳng hạn nửa nhịp nhồi sau chữ xàng là xự, xang xự xang, phải ngắt sau chữ xự đầu tiên, hai chữ xang xự ở giữa đi liền nhau, như sau:
"xự, xang xự (xang)".
Vì không thể ngồi kề bên để hướng dẫn trực tiếp được nên cách học "hàm thụ" này cũng có những khuyết điểm tất nhiên của nó. Bởi vậy chú nên nghe audio để luyện giọng và luyện nhịp.
Quan trọng là nhịp, phải tập nhịp cho thật đều rồi có thể o ép chữ đờn vô nhịp, cũng là một cách tiết tấu "đặc trưng" của mỗi người.
Như vậy ngay bây giờ chú chưa thể đờn bản đờn "mắc" được.
Bản nam thường êm hơn bản bắc, nhịp không đều thì đờn bắc "mắc" không được.
Để NP viết lại một bản Nam Xuân khác cho chú dễ đờn hơn.
Quan trọng là nhịp và ngón đờn chín để đi chơi với người ta mới được.
Ai mới học đòn cũng đều phải vậy thôi.
Ngay cả ông Hoàng Tấn là nghệ nhân dân gian đã và đang dạy ca trên đài truyền hình mà đờn kìm cũng ngọng líu (không chín chữ) thì nói chi người mới như chú.
Nhưng, cố gắng và kiên nhẫn thì chắc chắc sẽ thành công.
Don't worry, Sir!

Clip chú thaydat (thành viên) độc tấu đàn kìm
NAM XUÂN
(8 câu)
Lớp đầu

[nguyenphuc]

Cây đàn kìm của chú, ông Vĩnh bên cầu Rạch Ông đóng kêu tiếng tốt quá chứ.
Âm mộc, giọng thổ, đàn nghe nổ, dòn.
Trên mạng, có mấy người đàn kìm, không biết tiệm nào đóng mà tiếng kêu dở quá.
Cây đàn của chú tiếng kêu không thua đàn của Ba Tu, Huỳnh Tuấn, Thiện Vũ, Trường Giang, Kiều My.
Tiếng nghe hay hơn cây đàn của Ngọc Cần, Minh Hữu, Hoàng Tửng, Trương Công Lân, Bùi Lê Vân...

[thaydat]

Cảm ơn NP nha. Chổ nhồi ngắt như NP chỉ mình sẽ tập lại. Nhưng những chổ ngón đàn chưa chín thì tập sao?, muốn nhịp trường canh đều thì phải làm gi? và các khuyết điểm khác...NP chịu khó chỉ(viết) thật cụ thể, chi li mình sẽ cố gắng và kiên nhẫn tập lại...
Cây đàn này mua có 3.5 triệu ĐVN hà .