Khi rừng mới sang thu (KRMST) của hai soạn giả Quy Sắc – Loan Thảo là soạn phẩm danh tiếng đã từng gây nhiều tranh cãi từ dư luận và báo giới khi lần đầu xuất hiện trên sân khấu đầu thập niên 60 (thế kỷ XX). Sự ồn ào, phê phán giống như liều thuốc kích hoạt sức đề kháng, khiến vở trở nên hút khách mãnh liệt.
NS-Hồ Ngọc Trinh
Gần đây, trong danh mục CD cải lương – những tuồng nổi tiếng khó quên – hãng đĩa hát Việt Nam đã tái bản KRMST với thành phần diễn viên là những ngôi sao cao cấp: Mỹ Châu (Nữ chúa), Minh Phụng (Hoàng Phi Hải), Thanh Sang (Tạ Tử Lăng), Tấn Tài (Gù), Lệ Thủy (Mai Phượng Cô), Diệp Lang (Sấm Vương), Kim Ngọc (Thái hậu), bé Bích Ngọc (ấu chúa), Mỹ Châu, Lệ Thủy lúc ấy vào độ tuổi teen; Minh Phụng thì mới rạng danh. Thế nhưng, họ đã cùng các ngôi sao kia thi thố tài nghề ca diễn sống động, bi hùng đầy nội lực đẳng cấp cao thủ.
Dàn diễn viên ngôi sao này, xưa trẻ trung là thế mà trình thức ca diễn (audio) đã cao cường như vậy, quả đáng cho hậu bối chiêm nghiệm, phấn đấu. Riêng các chuông Vàng, chuông Bạc, chuông “tốp” 10 có mặt trong đêm phát sóng trực tiếp 28/6 vừa qua nên nghe lại CD cùng tên để ngẩm xem mình “đúp” vai của tiền bối, có chỗ nào hơn, chỗ nào kém mà trau chuốt, chấn chỉnh hầu tích lũy vốn nghề. Nói thật lòng, có chỗ bạn cũng tốt hơn
một ít, chứ không chỉ là toàn… con số bù.
Cậu bé Vàng Tây Đô – CVVC 2006 – đã thành công khả quan vai Hoàng Phi Hải. Thấy rõ là sau bài báo về Ngân mãi chuông vàng 6, khen ngợi Võ Minh Lâm về cách diễn thoại từ vở “Chuyện tình Lương Chúc”, tiền bối Mỹ Châu rất vui khi thấy Lâm cầu tiến, biết dung nạp cái hay, hạn chế cái chưa tốt…, nay Lâm đã tiến khá xa về nhiều mặt.
Đó là một Hoàng Phi Hải trẻ trung, oai vệ, hào hoa, xứng vai kép đẹp phải sử dụng mỹ nam kế chinh phục Nữ chúa, phá tan cơ đồ Tọa Mã sơn. Len vào hàng ngũ Tọa Mã Sơn, Hoàng Phi Hải lập công to. Tài trí và ngoại mạo khôi ngô tuấn tú của Hải khiến Nữ chúa đắm mê: “…anh sẽ trải dài mây trắng dưới chân em, để đôi gót son mềm đặt từng bước chân dìu dặt, cho không trung vang lừng nhã nhạc chờ đón trăng sao về mở hội tưng bừng”. Lời chàng bay bổng trong trăng sao hoa gấm, đủ sức thôi miên để Nữ chúa ban cho chức Tổng Đầu Mục và bức mật đồ núi Tọa Mã.
Tâm lý vai Hoàng Phi Hải diễn biến phức tạp, đa chiều. Chàng làm tên gian tế gây nguy hại Tọa Mã sơn vì cha già bị bọn Thái hậu, Sấm Vương hạ ngục, làm con tin để Hải phục vụ mưu đồ quyền lực của họ. Ban đầu là giả vờ yêu; nhưng hiểu ra, Nữ chúa rất đáng quý trọng; nàng mang mối huyết thù cha mẹ bị bọn gian thần và Thái hậu thảm sát. Nàng khởi binh hỏi tội bọn tà gian là hợp lý, không phi nghĩa như kẻ cầm quyền đề quyết. Lời trình tấu của Phi Hải bị vô hiệu hóa khi Thái hậu và Sấm Vương sở hữu bức mật đồ từ tay Hải. Chàng vỡ mộng vì sự tráo trở của họ.
Võ Minh Lâm ca diễn rất tốt theo từng chuyển động của đường dây kịch nhờ điều nghiên kỹ tâm lý các nhân vật đối diễn cùng Hoàng Phi Hải. Khi quân của Sấm Vương tràn ngập Tọa Mã sơn, Nữ chúa bị sanh cầm, Hải đau xót thổ lộ chân tình: “…ta về một phương mà sầu gởi một phương, ngày tháng xa xôi mà dặm dài thương nhớ”. Hải đau đớn uất ức khi bị Thái hậu và Sấm Vương buộc giết Nữ chúa: “… ta đã phải vì muốn tròn trung hiếu, mà xuống tay hèn nhục bắt người yêu…”. Võ Minh Lâm đã điêu khắc một bức tranh tình hận thiên thu, bi thiết.
Chuông Bạc VC 2006 Hồ Ngọc Trinh vai chính Nữa chúa, một nhan sắc phi phàm cộng hưởng tài thống lĩnh cơ binh
(theo nội dung kịch) được ba người trai si yêu (Gù, Hoàng Phi Hải, Tạ Tử Lăng). Thế mà, trên sàn diễn lại hiển thị một Nữ chúa đẫy đà rất khác với lúc cô đoạt chuông Bạc 2006. Có lẽ do cô hóa trang đơn sơ nên bị phản tác dụng dưới ánh đèn sân khấu, cộng vào đó trong phục trang cô mặc nền đen, hoa văn trắng không thích hợp sắc diện khiến mất nét trẻ trung vốn có nơi cô.
Nhân đây tôi cũng có ý kiến đóng góp với anh chị em nghệ sĩ vài ý thô, tuy không mới nhưng rất cần thiết, nhất
là các đào kép chánh vốn là linh hồn của vở diễn, cần có bổn phận tự chăm chút ngoại hình, từ phục trang đến hóa trang (make-up) để làm đẹp nghề Tổ trước tiên và gây mỹ cảm với người xem sau đó.
Quy luật dù bất thành văn – của sân khấu là cặp đào kép chánh phải xứng đôi như Phùng Há – Năm Châu, Năm Phỉ - Tư Út khi xưa và Thanh Nga – Thành Được, Bạch Tuyết – Hùng Cường, Lệ Thủy – Minh Phụng thời cận đại; rồi ngày nay là Thanh Ngân – Kim Tử Long, Thoại Mỹ - Trọng Phúc, … để kéo dài nét thanh xuân cho nghề, có lợi cho mình, diễn viên phải cẩn trọng trong ăn uống, tập thể dục giữ eo co thể hình.
Bàn về vai Nữa chúa, Ngọc Trinh ca diễn rất tốt, xứng tài với cậu bé Vàng. Bốn nhịp chót câu vọng cổ thứ tư: “Ngày nào còn giọt máu đào, còn hơi thở mỏng còn thù thiên thu”., Ngọc Trinh gây được xúc cảm về hiếu hạnh của Nữ chúa.
Bị bắt, bị xiềng, tra tấn, đọa đày vác đá xây đài tôn vinh “người hùng” Hoàng Phi Hải, Nữ chúa không hề oán hận chàng, bởi khối yêu đương và sự thủy chung với chàng to lớn hơn Tọa Mã sơn, hùng vĩ hơn tượng đài đá dựng; nên lao khổ mấy cũng cam, kiệt sức tàn hơi cũng không màng; bởi đó là nghĩa vụ của người vợ dành cho người chồng: “… bia đá trăm năm nhưng vẫn phai màu, làm sao sánh được ngàn năm bia miệng? Miệng đời sẽ
bảo trong từng viên đá dựng, có kẻ đã vì yêu đem mồ hôi trộn vả nên hồ”. Tám nhịp chót của câu vọng cổ dứt song lang hò, Ngọc Trinh đã tác động sâu tâm cảm người xem; camera “zoom” xuống khán phòng thấy nước mắt được lau vội.
Chuông Bạc 2007 Lê Văn Gàn diễn khá, ca rất tốt để “cầm cự” với cố lão tiền bối Tấn Tài. Hóa trang vai Gù, hẳn
Gàn không cực lắm; bởi làm xấu dễ hơn làm đẹp.
Chuông Bạc 2010 Mỹ Vân (Mai Phượng cô) và chuông tốp 10 Lê Minh Hảo (Tạ Tử Lăng) có nhiều nổ lực, ca tốt, diễn khá.
NSƯT Hùng Minh (Sấm Vương) ngời ngời nét thô bạo, gian ác; oai dũng trong hình thức. Tiếng cười đắc thắng của Sấm Vương sau khi đánh bại Tọa Mã sơn có nhiều cung bậc: hãnh tiến, thô bỉ, ác nhân sát đức. Anh đã hiển thị thế nào là kép hùng! NS Kiều Phượng Loan (Thái hậu) không chăm chút hóa trang nên dung diện không bắt mắt. Đất diễn ít, chỉ hai lớp ngắn. Lớp đầu khá, lớp sau tốt, rất đáng… ghét!
Bé Hồng Quyên (ấu chúa), hậu duệ đời thứ sáu của thế hệ Minh Tơ, đúng là một yếu tố giải nhiệt lúc kịch tính lên đỉnh điểm cháy bỏng. Lời thoại ngây thơ, dí dỏm của soạn phẩm được bé Quyên chuyển tải rất đạt: “Trẩm đau bụng quá!... Trẩm sợ quá à… bãi chầu à” Các khanh như hai con gà trong giỏ, ăn no rồi bôi mặt đá nhau (trách Phi Hải, Sấm Vương).
Một câu hỏi dành cho các Chuông: “Vở có nhiều lớp bi; nhất là phần cuối, khán giả khóc, các chuông gào thét ai bi. Thế tại sao mắt ai cũng ráo hoảnh? Khóc “kỹ thuật” chăng?
Phong_Vũ
Trả lời với trích dẫn
Duongtonhu
Tình hận Tọa Mã Sơn nghe hay quá