Vào Nam nhiều chuyến, có khi tham gia chấm thi Giải Chuông vàng vọng cổ, có khi cùng với ê kíp thực hiện vớ Bà chúa thơ Nôm – vở cải lương về thân phận một kỳ nữ văn chương chốn Thăng Long: nữ sĩ Hồ Xuân Hương (cuối thế kỷ XVIII – đầu thế kỷ XIX), NSƯT Thanh Thanh Hiền đã chinh phục được khán giả qua vai diễn này.
Nghệ sĩ Thanh Thanh Hiền.
Xem chị diễn vai Hồ Xuân Hương sẽ thấy chị trút hết nỗi niềm cho nhân vật này. Đạo diễn Trần Minh Ngọc – người dàn dựng vở cải lương bén duyên với ca trù, hát xẩm, chèo lần đầu tiên đã nói: “Qua mấy suất diễn, Hiền đã thể hiện xuất sắc vai diễn. Kịch bản này do NS Linh Huyền chuyển thể từ những bài thơ nôm, mà ngôn ngữ nôm thì khó hiểu lắm. Thành công của NSƯT Thanh Thanh Hiền là thuộc trôi chảy, thả hồn vào từng câu ca, lời thoại ngay từ lúc còn trên sàn tập”.
Có theo dõi chị tập mới thấy cá tính của một nghệ sĩ miền bắc say mê nghề và rất “bụi đời”. Phút chốc lại thấy Thanh Thanh Hiền lăm lom điếu thuốc lá. NSƯT Phượng Loan rành: “Hút hoài, khô cổ làm sao hát?”. Hiền cười, nụ cười gục đầu vào dĩ vãng: “Quen rồi, cứ như con chim ngứa cổ, cứ hát, cứ rượu, bia, thuốc… thế mới đời chứ!”. Về khoản chuộng những món cấm kỵ của nghề hát thì Hiền “sành điệu” đến nổi NSƯT Thanh Tuấn sau mấy lần “chạm trán” với Hiền ngoài Hà Nội đã than: “Trời ơi, bé Hiền uống kinh hồn bạt vía luôn! Mấy anh hai lúa miền tây cỡ như tui còn chạy làng với cô ấy”.
Nhắc lại những ngày lên sàn tập vở Bà chúa thơ nôm, NSƯT Thanh Thanh Hiền trố mắt: “Việc đó có nguyên do chứ không hẳn vì thế mà Hiền hư đâu nhé!. Cuộc sống có nhiều lúc phải tìm quên trong men rượu, hơi thuốc. Nhưng rồi thấy mình có trách nhiệm hơn với cuộc sống. Bạn biết vì sao Hiền thích vai Hồ Xuân Hương không? Nhân vật tinh nghịch, thông minh. Bà khát khao cuộc sống, luôn vươn tới hạnh phúc và bảo vệ hạnh phúc tình yêu của mình. Thế nhưng bi kịch đời bà là không có người hiểu mình. Bà tha thiết sống, nhìn cuộc sống lấp lánh lắm nên mới ra sức bảo vệ nó, nhưng tình yêu trong cuộc sống thì phũ phàng quá, chai lì quá khiến bà luôn đau đáu kiếm tìm. Hiền cũng thế giống một phần cuộc đời Hồ Xuân Hương, can đảm đấu tranh để được yêu, được sống đúng nghĩa rồi ra sao thì ra”.
Mấy ai biết ngày trước để được học hát xẩm Hiền bị gia đình phản đối kịch liệt, y như trong kịch bản Bà chúa thơ nôm khi mà người mẹ (NS Diệu Đức) ngăn con: “Hát xẩm chỉ dành cho những người hành khất”. Hiền đã suýt để mất cơ hội được học bộ môn này, nếu không đấu tranh, không vươn tới những khao khát của nghề. “Rồi gia đình cũng hiểu, người yêu cũng hiểu mà chấp nhận sự dấn thân – Hiền giải bày với tâm trạng lí lắc còn hơn nhân vật Hồ Xuân Hương, nhưng vào hát xẩm, học đã khó diễn, ca, chìm vào nội tâm còn khó hơn. Ca trù và chèo cũng từ đó ngấm vào Hiền, cứ như loài chim khát nước được ngụm từng hơi cho đã cổ. Hiền nhanh chóng tiếp thu, thật sự sống với những làn điệu như thể mình sinh ra để được hát.Khi được NS Linh Huyền mời vào Nam diễn Hồ Xuân Hương, Hiền vào ngay không chần chờ. Bỏ hết các show cũng cảm thấy vui vì vai diễn quá thích”.
NSƯT Thanh Thanh Hiền vào vai nhanh và ngọt. Cách làm việc khiến đạo diễn Trần Minh Ngọc thích thú: “Giá mà tinh thần các nghệ sĩ đều như Hiền, tập đúng giờ, chết sống với nhân vật và thuộc tuồng như cháo, thì đạo diễn sẽ bay bổng hơn trong dàn dựng”. Ông nói trong lúc Hiền làm việc với dàn nhạc, đến chi tiết từng cái gõ vào bộ trống, tiếng phách, tiếng đờn kìm phải được hòa quyện với giọng xẩm nghe đến nao lòng: “Trời già rõ khéo đến dở dom; Tạo chi phận bạc với nước non; Băm sáu nỏn nường Hương chiếc bóng; Hai lần làm lẽ phận phập phòm”.
Trong cách ca có ẩn chứa nỗi lòng của chị, nên câu hát cứ ở mãi trong trí người nghe như tìm một sự sẻ chia, tìm một lối đồng cảm. Vai nào NSƯT Thanh Thanh Hiền diễn cũng thế, từ kịch sang hài, vai diễn cứ nhẹ nhàng đi vào lòng khán giả. Chị lý giải gọn gàng: “Đơn giản thôi, cứ yêu và sống hết mình với tình yêu đã chọn. Giã vời yêu là chết tươi ngay. Những mạch rung cảm giả sẽ tự đứt trong nhịp đập trái tim của mình, vì nó không tìm được lối dung hòa để thăng hoa trong đêm diễn.
Mình sợ giã vời yêu lắm, nên khi vào vai Hồ Xuân Hương, mình lại càng hiểu thêm cái đáng sợ nhất trong cuộc sống là giã vời yêu để đạt được mục đích, rồi ra sao thì ra. Hiền chưa bao giờ rơi vào trạng thái đó, nên cứ nhẹ nhàng đi vào tâm tư tình cảm của Hồ Xuân Hương. Mà thời đó cái lí lắc, tinh nghịch của bà đã là một sự kiện chướng mắt, trái tai đối với chế độ phong kiến hà khắc. Chứ còn ngày nay, nhiều phụ nữ thành đạt cũng tinh nghịch gấp trăm lần bà, nhưng có thể họ đã thiếu đi sự cam đảm để đấu tranh”.
NSƯT Thanh Thanh Hiền vì thế đã khẳng định tài năng qua vở cải lương đầu tiên sử dụng nhiều nhất chất liệu âm nhạc truyền thống Việt Nam như: ca trù, cải lương, chèo, hát xẩm… Và trong 120 phút, Bà Chúa thơ Nôm đã cho Hiền có đủ nghị lực để diễn nhiều trò, rung động đủ các cung bậc cảm xúc về một nữ thi nhân hết mực kỳ tài. Khán giả vẫn mong có dịp được xem lại vai diễn hay của Thanh Thanh Hiền.
Hoàng Thuận
Nguồn tin: Báo sân khấu
Phong_Vũ
Trả lời với trích dẫn
Thanh Hậu