Bá Nha Khóc Tử Kỳ (TCGD)

[Thuong Tran]

BÁ NHA KHÓC TỬ KỲ

Soạn giả: Viễn Châu
Diễn viên: Út Trà Ôn, Minh Phụng, Út Hiền

NHẠC:
Lênh đênh, lênh đênh thuyền trôi giữa dòng.
Hò xê, hò xang xê hò
Trăng soi, trăng soi vằng vặc đêm rằm.
Hò xê, hò xang hò xê
Ôi tiếng đàn khuya, trên bến Hán Dương.
Đàn ơi đàn nắn một cung thầm khóc thế nhân ơi cớ sao điên đảo.
Ôi tiếng đàn khuya, trên bến Hán Dương.
Hỏi trông chẳng thấy, tìm đâu bằng hữu biết tri âm khúc ca ưu sầu./-

Bá Nha: Kìa, qu‎ý hữu là ai mà thấu hiểu tâm sự của Bá Nha, vừa buông mấy đường tơ sầu nhân thế?

NAM XUÂN:
Tử Kỳ:
Tôi là kẻ sống giữa miền sơn dã, một đêm trăng đi ngang bờ sông lạnh bỗng chợt nghe kể lể mấy dây… tơ.
U hoài, trên dòng Hán Dương,
Nghe nức nở thê lương,
Trên nhịp buồn cung thương.
Bá Nha:
Nếu đó không tị hiềm câu nệ,
Ta sẽ kết làm đôi bạn tri âm.
Xin mời ai bước xuống khoang thuyền,
Rượu bồ đào tỉnh say./.

(Nói)
Tử Kỳ:
Dạ, đa tạ lòng huệ cố,
Chung Tử Kỳ này xin lĩnh ‎ý đại nhân.
Bá Nha:
Thì đây, lễ sơ giao xin đón tiếp bạn vàng,
Dưới trăng sáng ta hãy cùng nâng chén./-

VỌNG CỔ: (Câu 4 - 6)

Tử Kỳ: Để đêm nay qua chén thù chén tạc, ôi ta sẽ thu gọn nhân gian vào trong đáy mắt giữa bến Hán Dương mờ mệt ánh... trăng… vàng.
(-)(-) Không có tình mỹ nhân mà chỉ có nghĩa kim bằng.
Nếu thuở xưa trên bến Tầm Dương có người thương nữ, nức nở u hoài ngâm khúc Hậu Đình Hoa. (SL) Tiếng tỳ bà như giọt mưa sa, khóc thân phận một đời người ca nữ, thì ngày nay ta cũng buồn cho thế sự bằng bầu rượu túi thơ với một cung đàn...

Ôi tiếng đàn vang vọng mặt sông, thơ với rượu thêm nồng men chí khí, kìa vầng trăng bạc nửa in đáy nước. Nửa soi đôi đầu trên bến Hán Dương, đàn lên đi cho bốn bề hoa cỏ gió trăng, đưa khách bềnh bồng gặp người lưu lạc. Để đôi lứa giang hồ đêm nay họp mặt, chung một ưu tư qua chén tạc chén thù...(xề)

Ôi tiếng đàn réo rắt về khuya, nghe não nuột như một lời tự thán.
Đêm nay ta say đây không phải say tiếng đàn Tư Mã mà say tiếng đàn của một Bá Nha./.

VỌNG CỔ: (Câu 6 dứt liu)
Bá Nha:Tử Kỳ em ơi vì vầng trăng bạc đang khuất dần sau rặng núi và rượu tương giao cũng đã mãn một... canh… chày.
(-)(-) Thôi tạm chia tay nhau và hẹn lại một ngày nào.
Tháng tám năm sau vào mùa trăng sáng, trên bến sông này sẽ tao ngộ trùng hoan. (SL) Anh sẽ đem đàn đến bến Hán Dương. Ngồi chờ đợi bóng bạn hiền tri kỷ. Và từ đêm nay Bá Nha đã hứa, chỉ dạo đàn khi gặp lại Tử Kỳ.(Xề)

Tử Kỳ: Giữ lời nguyền với bạn tri âm, đúng rằm tháng Tám năm sau, Tử Kỳ không trễ hẹn.
Bá Nha: Để trên bến Hán Dương nối tình đôi bạn, chỉ có một người đàn cho một người nghe .

(Sau khi Tử Kỳ lỗi hẹn, Bá Nha tìm đến thôn trang)

Lối:
Bá Nha:
Đây lối nhỏ cảnh đồi thông xơ xác,
Cỏ hoa tàn bên khóm trúc thanh tao,
Đường vào thôn trời điểm giọt mưa tầm,
Đàn chim nhỏ như đón chào người khách lạ./-

Chung lão: Quý khách muốn tìm ai mà xem dường bỡ ngỡ, tay ôm đàn, tay bầu rượu túi thơ, trông thấy người lão đã xúc động tâm tư, nhưng chưa dám hỏi qua danh tánh.

Bá Nha: Thưa lão bá, tôi là Bá Nha, tìm bạn tên Tử Kỳ.

KIM TIỀN BẢN:

Để hỏi rõ đầu.. đuôi
Cho biết vì sao đã lỗi hẹn,
không đến bến Hán Dương, để họp bạn thưởng trăng
Mùa thu đã đi qua, một mùa trăng khuyết tịch,
Mà đâu bạn cố tri vẫn vắng bặt âm hao.
Chung lão:
Tử Kỳ chính là con của lão đó ngài ơi,
Nó lỗi hẹn với người rồi, thật tội nghiệp con tôi
Bá Nha:
Nhưng Tử Kỳ ở đâu, xin cho tôi gặp mặt,
Sao lại lẩn trốn Bá Nha, hay đã quên nghĩa thâm giao./-

Chung lão: (Nói) Ngài ơi, không phải nó đã quên nghĩa thâm giao hay dứt tình bằng hữu, nhưng chẳng bao giờ ngài còn gặp được con lão nữa đâu.
Bá Nha: Chung lão nói sao?
Chung lão: Kìa là bài vị con tôi đang đặt ở linh sàng, nếu ngài muốn gặp nó hãy thắp vài nén hương tưởng niệm.
Bá Nha: Trời, Tử Kỳ bạn của Bá Nha đã chết. Tử Kỳ, Tử Kỳ em ơi sao em vội bỏ đi đâu biền biệt, không đón chào khi anh trở về thăm, từ đây giữa cõi đời vắng bạn tri âm, cung ai oán lạnh lùng trên phím nhạc.

VỌNG CỔ: (Câu 4)
Chung lão: Ngài ơi trước giờ Tử Kỳ xuôi tay nhắm mắt, nó có dặn lão rằng nếu ngày này tháng này có ai tìm đến xưng là Bá Nha trách nó vì sao lỗi hẹn, thì hãy nói lại rằng nó chết đi mà một niềm ân hận vẫn mang theo xuống tận chốn... Diêm… Đài.
(-)(-) Có một hôm nhìn trăng nó hỏi tháng hỏi ngày
Lão bảo đêm nay là đêm rằm tháng Tám, nó chợt bàng hoàng đòi lão đưa nó đến bến Hán Dương. (SL) nhưng thấy nó sức kiệt, hơi tàn, lão không thể chiều con và cũng vừa lúc Tử Kỳ trong cơn hấp hối, nó trăng trối rằng đêm nay có người ngồi đợi để đàn cho nó nghe ở bến sông này./.

(Nói)
Nếu lão không lầm thì người mà nó thường nhắc nhở, người ấy có phải là quý khách đây chăng?

VỌNG CỔ: (Câu 4 - 6)
Bá Nha: Vâng, tiếng đờn của Bá Nha chỉ một Tử Kỳ là người tri kỷ tri âm, nhưng Tử Kỳ chết rồi thì chiếc đờn này đã trở thành vô dụng, vậy xin lão bá hãy đưa tôi ra viếng thăm phần mộ để khóc bạn tri âm rồi đập vỡ... cây… đàn
Trước ngày chia tay tôi đã hứa với bạn hiền
Rằng những tiếng nhạc nặng mang sầu thế sự, chỉ có Tử Kỳ mới hiểu được Bá Nha. Nhưng bạn đã chết rồi tôi đàn nữa để ai nghe, khi nhân thế là một trò đen bạc. Đàn nữa mà chi cho thêm sầu cung bậc, khi Bá Nha đã mất bạn Tử Kỳ.

Tử Kỳ bạn ơi, hồn bạn có linh thiêng hãy chứng giám cho tình bằng hữu, ta khóc bạn máu hồng loang khóe mắt. Nhớ lại đem nào trên bến Hán Dương, ngồi chung một thuyền nói chuyện hàn huyên, mình cảm thông nhau bởi tiếng đàn tâm sự, nhưng thế gian này bạn không còn nữa, thì cũng kể từ đây ta đập vỡ cây đàn.(Xề)

Tử Kỳ ơi đó là tình tri kỷ tri âm, dù sống chết đôi mình vẫn như hình với bóng. Đàn ơi đã mất Tử Kỳ, giữ lại làm gì bởi đã hết người nghe./.

[Thuong Tran]

Bá Nha và Tử Kỳ là hai người bạn tri âm thời Xuân Thu Chiến Quốc. Sách Lã Thị Xuân Thu có chép: “Bá Nha gảy đàn, Tử Kỳ ở ngoài nghe trộm”. Tử Kỳ còn khen tiếng đàn của Bá Nha lúc thì “nguy nguy hồ chí tại cao sơn", lúc thì "dương dương hồ chí tại lưu thủy”.

Bá Nha, họ Du tên Thụy, là người nước Sở, nhưng làm quan Thượng Ðại Phu nước Tấn. Bá Nha nổi tiếng là một khách phong lưu văn mặc, lại có ngón đàn tuyệt diệu nhất đời và không bao giờ rời cây Dao cầm yêu quý của mình. Tử Kỳ, họ Chung tên Huy, là một danh sĩ ẩn dật làm nghề đốn củi để báo hiếu cha mẹ tuổi già nua, nhà tại Tập Hiền Thôn, gần núi Mã Yên, ở cửa sông Hán Dương.

Năm đó, Bá Nha phụng chỉ vua Tấn đi sứ qua nước Sở. Trên đường về, khi thuyền đến cửa sông Hán Dương, nhằm đêm Trung Thu sáng trăng, phong cảnh hữu tình, Bá Nha cho lịnh cắm thuyền dưới chân núi Mã Yên để thưởng ngoạn. Cảm thấy hứng thú, muốn dạo chơi một vài khúc đàn, Bá Nha sai quân hầu lấy chiếc lư ra, đốt hương trầm, xông cây dao cầm đặt trên án. Bá Nha trịnh trọng nâng đàn, so dây vặn trục. Sau đó đặt hết tâm hồn đàn lên một khúc réo rắt âm thanh, quyện vào khói trầm. Chưa dứt bài, đàn bỗng đứt dây. Bá Nha giựt mình tự nghĩ, dây đàn bỗng đứt thế nầy ắt có người nghe lén tiếng đàn, bèn sai quân hầu lên bờ tìm xem có ai là người nghe đàn mà không lộ mặt. Quân hầu lãnh lịnh lên bờ thì bỗng có người từ trên bờ lên tiếng:
- Xin đại nhân thứ lỗi cho, tiểu dân này đi kiếm củi về muộn, đi ngang qua đây, nghe tiếng đàn tuyệt diệu quá, nên cất bước đi không đành!
Bá Nha cười lớn bảo:
- Người tiều phu nào đó dám nói hai tiếng nghe đàn với ta?
Tiếng nói từ trên núi lại đáp lại:
- Đại nhân nói vậy, kẻ hèn này trộm nghĩ là không đúng. Há đại nhân không nhớ câu nói của người xưa: "Thập nhất chi ấp tất hữu trung tín" (Trong một ấp có mười nhà ắt có người trung tín). Hễ trong nhà có quân tử thì ngoài cửa ắt có người quân tử đến... Nếu đại nhân khinh chỗ quê mùa không người biết nghe đàn, thì cũng không nên khảy lên khúc đàn tuyệt diệu làm gì.

Bá Nha có vẻ ngượng khi nghe câu nói của người tiều phu. Biết mình lỡ lời, liền tiến sát đến mũi thuyền dịu giọng nói:
- Người quân tử ở trên bờ, nếu thực biết nghe đàn, biết vừa rồi ta khảy khúc gì không?
- Khúc đàn đại nhân vừa tấu đó là: Ðức Khổng Tử khóc thầy Nhan Hồi, phổ vào tiếng đàn, lời rằng:

Khả liên Nhan Hồi mệnh tảo vong
Giáo nhân tư tưởng mấn như sương
Chỉ nhân lậu hạng đan biều lạc

Hồi nãy, đại nhân đang đàn thì đứt dây, nên còn thiếu mất câu bốn là:

Lưu đắc hiền danh vạn cổ dương.


Tạm dịch thơ:
Nhan Hồi mất sớm thật đau thương,
Tư tưởng dạy người tóc bạc sương.
Ngõ hẹp nước bầu cơm giỏ hẩm (1)
Danh hiền lưu mãi cõi trần dương.

(1) Nhan Hồi vui trong cảnh khốn khổ, sống trong ngõ hẹp chỉ với giỏ cơm và bầu nước.

Tử Kỳ tinh thông nhạc lý, tinh tường Dao cầm, thấu rõ lòng Bá Nha qua tiếng đàn, lúc cao vòi vọi, chí tại non cao, lúc thì mênh mông trời nước bao la, ý như nước chảy. Bá Nha vô cùng bái phục và xin kết nghĩa anh em. Trước khi chia tay, hai người hẹn gặp lại năm sau cũng tại chốn nầy.

Mùa thu năm sau, khi Bá Nha trở lại Mã Yên thì Tử Kỳ, vì bệnh, mới chết mộ còn chưa xanh cỏ. Chung lão, thân phụ của Tử Kỳ đưa Bá Nha đến mộ. Bên phần mộ Tử Kỳ, Bá Nha lạy và khóc nức nở rằng: Hiền đệ ơi, lúc sống anh tuấn tuyệt vời, nay chết, khí thiêng còn phảng phất, xin chứng giám cho ngu huynh một lạy ngàn thu vĩnh biệt.

Lạy xong, Bá Nha gọi đem Dao cầm tới, đặt lên phiến đá trước mộ, ngồi xếp bằng trên mặt đất một cách nghiêm trang, so dây tấu khúc "Thiên thu trường hận", tiễn người tri âm tài hoa yểu mạng. Tiếng đàn đang réo rắt bỗng trầm hẳn xuống. Gió rừng thổi mạnh, mây đen kéo lại, u ám bầu trời, hồi lâu mới tan. Bá Nha ngưng đàn. Gió ngừng rít, trời trong sáng trở lại, chim ai oán lặng tiếng. Bá Nha nhìn Chung lão thưa:
- Tử Kỳ đã về đây chứng giám cho lòng thành của tiểu sinh. Cháu vừa đàn khúc đoản ca để viếng người tri âm tài hoa mệnh yểu, và xin đọc thành thơ đoản ca này:


Ức tích khứ niên thu
Giang biên tằng hội quân
Kim nhật trùng lai phỏng
Bất kiến tri âm nhân
Đãn kiến nhất bôi thổ
Thảm nhiên thương ngã tâm
Thương tâm thương tâm phục
Bất nhẫn lệ phân phân
Lai hoan khứ hà khổ
Giang bạn khởi sầu vân
Tử Kỳ Tử Kỳ hề
Nhĩ ngã thiên kim nghĩa
Lịch tận thiên nhai vô túc ngữ
Thử khúc chung hề bất phúc đàn
Tam xích dao cầm vị quân tử.


Tạm dịch thơ:
Từ nhớ đến mùa thu năm trước
Bến Trường Giang gặp bạn cố nhân
Năm nay lại đến Giang Tân
Giòng sông lạnh ngắt cố nhân đâu rồi
Buồn chỉ thấy nấm mồ bên núi
Cõi ngàn năm chia cắt đau lòng
Ôi thương tâm, ôi thương tâm
Sụt sùi lai láng bao hàng lệ rơi
Mây sầu thấp thoáng chân trời
Đêm vui đổi lấy một đời khổ đau
Tử Kỳ ơi, Tử Kỳ ơi
Ngàn vàng khôn chuộc được bầu tâm can
Thôi từ nay, thôi phím đàn
Ngàn thu thôi hết mơ mòng cố nhân...

Lời thơ vừa dứt, Bá Nha vái cây Dao cầm một vái, tay nâng Dao cầm lên cao, đập mạnh xuống tảng đá. Dao cầm vỡ tan nát tung từng mãnh, trụ ngọc, phím vàng rơi lả tả.
Chung lão không kịp ngăn, hoảng kinh hỏi rằng:
- Sao đại nhân lại đập vỡ đàn quí giá nầy?
Bá Nha đáp lời bằng bài thơ tứ tuyệt:


Suất toái dao cầm phượng vĩ hàn
Tử Kỳ bất tại đối thùy đàm
Đại thiên thế giới giai bằng hữu
Dục mịch tri âm nan thượng nan!


Tạm dịch thơ:
Đập nát Dao cầm đau xót phượng (1)
Tử Kỳ không có đàn cho ai
Bốn phương trời đất bao bè bạn
Tìm được tri âm khó lắm thay!

(1) Dao cầm được làm từ phần gỗ tốt nhất của cây ngô đồng. Khi xưa vua Phục Hy thấy 5 vì sao rơi vào cây ngô đồng, rồi có chim phượng hoàng đến đậu. Biết là gỗ quí, hấp thụ tinh hoa Trời Ðất, nên vua bảo thợ khéo lấy gỗ chế làm nhạc khí gọi là Dao cầm, bắt chước nhạc khí ở Cung Dao Trì.

[MEM]

Trong phần audio chỉ có 01 khúc à, phải chi có cả ca cảnh nhỉ!?!?

[tranngoc2702]

mình vừa tham gia diễn đàn nên không biết audio của những trích đoạn này ở đâu???
ai biết giúp mình với....

[Thanh Hậu]

Con vừa sửa lại một chút và thêm vào các câu vọng cổ cho rõ và đẹp hơn, dễ xem hơn để khi lấy để thực hiện. Cái này hay quá luôn. Anh Koala, Chú Ba, chú Mem off nào dựng - ca chập cải lương ngắn này đi ạ, chắc chắn sẽ hay lắm đó.

Chú Ba vai Bá Nha
Anh Koala vai Tử Kỳ
Chú Mem vai Chung Lão

Có phục trang vào, bảo đảm cháy vé luôn sau khi ăn khách chập CL Cao Tiệm Ly Tiễn Kinh Kha đó !! . Có chú Mem một vai là quá hay luôn, ca ông Chung lão mà kể con chết nó mùi biết bao nhiêu, con ủng hộ
Anh Koala vai Tử Kỳ hát Nam Xuân cái khỏi chê luôn, giọng êm nghe hay lắm, còn chú Ba vai Bá Nha bắn cái câu vọng cổ kia lên một phát đã gì đâu, rồi xuống xề một cái ngọt cực kì, đã gì đâu à. Nghĩ thôi đã thấy thèm rồi, off nào đó cuối năm ekip dựng đi ạ