Bạn Nguyenphuc ơi sao tôi nghe hình như là nhịp tư lơi.vậy bản phụng hoàng xưa có chơi nhịp tư không? Tôi nhịp theo người ca (nghệ sĩ Thành Được) thì thế này:
Phải, mười tám năm trước .. sau khi lành bệnh – cha đi lang thang như một kẻ lạc lòai – mà cha tưởng chừng như mình …
PHỤNG HOÀNG
* ở giữa biển (cả)….
mênh (mông) trên chiếc thuyền nhỏ (bé)
* Chỉ có nuớc (reo) và gió thổi ( -)
Trọn tấm (lòng) vời vợi nỗi niềm đơn (côi)
*( -) Giữa cảnh rừng (gươm)
Một đêm cha dừng ( - ) chân mai tiếp nối phong (trần)
* Bổng có tiếng (khóc) từ đâu vọng lại ..(-)
Cha vội vã đi (tìm) thì tiếng khóc đó chính là (con)
Ghi chú: Trong ngoặc đậm và gạch dưới là song lang.
Bạn chia sẽ vấn đề này giúp xin cảm ơn.
Ngày xưa, tổ sư (cụ Nguyễn Quang Đại) đặt 4 bản oán nhịp tư lơi (thời đó không có bản nào nhịp tám cả). Sau này, khi thấy bản vọng cổ mở nhịp ra từ nhịp 8 rồi 16 rồi 32 thì giới tài tử cũng mở mấy bản oán ra thành nhịp tám. Những bản dài, hơi oán, hiện tại chỉ tới nhịp tám mà thôi, như bản Xuân Nữ, nếu tính theo trường canh trung điệu thì thành nhịp 16 lận đó, nhưng cũng tính là nhịp tám trường canh hoãn điệu thôi.
Trở về bản Phụng Hoàng cải lương. Lúc bản Phung Hoàng tài tử được cải biên một lớp thành Phụng Hoàng cải lương thì đàn theo nhịp tư lơi. Nhưng vào thời từ 1960 về sau thì nó đã trở thành nhịp 8 thúc rồi. Thời đó bản vọng cổ nhịp 32 cũng nhanh hơn bây giờ nhiều. Sở dĩ phải đàn (và ca) nhanh như vậy là vì thời đó hát dĩa than hoặc dĩa nhựa, số vòng quay và thời gian có hạn, nên phải đàn thúc mới kịp và đủ. Nếu chú thaydat có nghe lại những dĩa hát cũ (phát hành vào thời đó) thì sẽ nhận thấy ngay.
Bản Phụng Hoàng trong tuồng Nửa Đời Hương Phấn (phiên bản 1) mà Út Bạch Lan đóng vai chính (Hương) đàn nhịp 8 thúc, khi tuồng nầy làm phiên bản 2 do Thanh Nga đóng vai Hương thì đàn bản nầy (Phụng Hoàng) hơi lơi hơn chút xíu, tới phiên bản 3 do Bạch Tuyết đóng vai Hương thì đàn lại lơi thêm chút nữa, nhưng vẫn nhanh hơn bây giờ nhiều (vì bây giờ không còn câu nệ số vòng quay của dĩa hát bằng than hoặc bằng nhựa nữa, nên đàn chậm cũng không trở ngại gì).
Bản Phụng Hoàng trong tuồng Anh Hùng Xạ Điêu nầy có sau tuồng Nửa Đời Hương Phấn nện không nhanh hơn bản Phụng Hoàng Nửa Đời Hương Phấn mà Út Bạch Lan đóng vai chính đâu. Nó không phải là nhịp tư lơi, mà là nhịp 8 thúc như đã nói trên nhưng đàn nhanh hơn bây giờ. Tính về lái đàn thì nó là nhịp 8 chứ không phải nhịp tư (lơi). Nếu nhịp tư lơi còn nhanh hơn nữa và lời ca phải đặt ngắn hơn nữa mới ca kịp.
Có thể nói, trường canh trung điệu hiện bây giờ chậm gần muốn gấp đôi trường canh trung điệu thời thập niên 1960. Chú thaydat nghe thử bản vọng cổ Tình Đen Bạc do Hữu Phước ca, nhịp 32 và nghe bạn vọng cổ hiện bây giờ cũng nhịp 32 để so sánh về trường độ sẽ nhận ra ngay. Do đó bản Phụng Hoàng thời đó (Anh Hùng Xạ Điêu) mà đem so sánh với bản Phụng Hoàng hiện bây giờ thì thấy nó nhanh và tưởng là nhịp tư lơi là vậy.
Tóm lại, bản Phụng Hoàng mà Thành Được ca trong tuồng Anh Hùng Xạ Điêu là nhịp 8 thúc, cũng giống như bản Phụng Hoàng trong tuồng Nửa Đời Hương Phấn hồi thời đó mà thôi.
Khi nghe đàn ca ngày xưa thì phải theo trường độ của thời đó (ngày xưa).
Cũng như bản Văn Thiên Tường thời còn là nhịp tư lơi thì rất là nhanh, lời ca cũng rất ngắn. Nhịp nào lời ca nấy mới ăn khớp.
Bàn luận thêm:
* Một đêm cha dừng ( - ) chân mai tiếp nối phong (trần) <-- Thành Được ca nhịp trống chỗ nầy là ca chẻ, người ta cũng thường ca chẻ như vậy tại những nhịp không bắt buộc phải ca nội, nhất là Phượng Liên.
* Đàn mở lơi thì thêm chữ đàn vào lòng bản đàn (để kéo lơi ra), đàn thùc thì bỏ bớt chữ đàn và trường độ thúc lại sẽ nhanh như hồi xưa.
Thử nhìn để so sánh vài nhịp đản thúc và lơi của bản Phụng Hoàng (cải lương) ngày xưa và hiện nay:
Thúc:
1. ( - ) ( - ) ( - ) (XÊ)
xê (XÊ) líu xừ xang (XÊ) ...
Lơi:
1. ( - ) ( - ) ( - ) (XÊ)
xê xê (XÊ) cống líu
xự hò xự xang (XÊ) ...
Bởi vậy lòng bản là theo căn bản thầy tổ đặt, lúc nào cũng ít chữ, rồi do người đàn thêm chữ vào muốn thúc hay lơi là do mình thêm ít hay nhiều mà thôi.
Nếu muốn thúc nhiều (đàn nhanh) thì bỏ hẳn nhịp chân trái đi, chỉ giữ nhịp chân phải là nhịp trường canh mà thôi. Sở dĩ thêm nhịp chân trái là muốn đàn cho lơi ra, cho chậm hơn mà thôi, không có nhịp chân trái cũng không ảnh hưởng gì tới bản đàn cả.
thaydat
Trả lời với trích dẫn
Giang Tiên
MEM
