Giới làm nghề đều cảm thấy thất vọng bởi quy chuẩn đặc thù của sàn diễn cải lương nơi đây đã bị phá vỡ
Trung tâm Nghệ thuật Cải lương Hưng Đạo (được xây dựng trên nền rạp hát Hưng Đạo, số 136 Trần Hưng Đạo, phường Phạm Ngũ Lão, quận 1, TP HCM) dự kiến sẽ bàn giao cho Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang quản lý và sử dụng từ ngày 10-4 để kịp làm lễ khánh thành vào ngày 18-4 với vở ra mắt: Chiến binh (tác giả: Chu Lai; chuyển thể cải lương: Hoàng Song Việt; đạo diễn: NSND Trần Ngọc Giàu).
Thế nhưng, tại buổi làm việc với Đoàn Đại biểu Quốc hội và HĐND TP HCM sáng 8-4, NSND Trần Ngọc Giàu, Giám đốc Nhà hát Trần Hữu Trang, cho biết đơn vị của ông đang đối mặt với muôn vàn khó khăn, nhất là những bức xúc trong giới nghệ sĩ về kết cấu hạ tầng của Trung tâm Nghệ thuật Cải lương Hưng Đạo mà nhà hát này sẽ tiếp nhận, khai thác.
Nhận nhà mới mà không vui
Trung tâm Nghệ thuật Cải lương Hưng Đạo hoàn thành là sự nỗ lực của chính quyền TP HCM trong việc quan tâm, đầu tư cho nghệ thuật truyền thống có cơ sở vật chất khang trang, hiện đại để nghệ sĩ có điều kiện sáng tạo phục vụ công chúng. Thế nhưng, khi khảo sát bên trong, hầu hết nghệ sĩ, đạo diễn, họa sĩ thiết kế sân khấu đều cảm thấy thất vọng bởi quy chuẩn đặc thù của sàn diễn cải lương đã bị phá vỡ.
Trung tâm Nghệ thuật Cải lương Hưng Đạo hoàn thành, sắp đưa vào sử dụng
Kết cấu mặt tiền và nội thất của trung tâm mới, đẹp nhưng không phù hợp. Trung tâm có quá nhiều đèn nhưng chẳng biết treo và lắp đặt thế nào, vách xây lại không có hốc giấu những hộp đèn theo tiêu chuẩn quốc tế. Loa bày đầy ra sàn diễn, trong khi sàn chỉ còn 10 m bề ngang (so với mặt bằng sàn diễn của rạp Hưng Đạo cũ là 12 m), nếu tính thêm 2 m cho 2 cánh gà thì sàn diễn sử dụng thực tế chỉ còn 8 m bề ngang.
Điều khó chịu hơn là không có hố nhạc để dàn nhạc cổ ngồi, phông màn lại treo ngổn ngang che kín vách tường còn mới tinh.Với lý do bảo đảm tiêu chuẩn theo quy định phòng cháy chữa cháy, khán phòng bị thu hẹp chỉ còn 300 ghế (dưới nhà), 300 ghế (trên lầu). Lan can của tầng lầu che khuất tầm mắt khán giả.
Để khán giả trên lầu nhìn thấy mình, diễn viên phải lùi vào sâu trong sàn diễn.Điều quan trọng hơn là có quá nhiều bệ nâng trên sàn diễn. Chức năng của bệ nâng là để chuyển cảnh và phục vụ diễn xuất nhưng độ cao của sàn diễn quá thấp, khó có thể giấu cảnh trí. Diện tích bệ nâng không đáp ứng được yêu cầu nâng khối lượng cảnh cần thiết của một vở diễn.
Bên trong hậu trường sàn diễn lại không có đủ diện tích để chứa cảnh.“Những kế hoạch dàn dựng Chiến binh đã bị phá sản vì thiết kế mỹ thuật cho vở theo diện tích của sàn diễn này không đáp ứng sự sáng tạo của một tác phẩm sân khấu. Chúng tôi phải tiến hành duyệt phúc khảo tại rạp Thủ Đô, chờ thay đổi toàn bộ cảnh trí mới, theo đúng diện tích của sàn diễn quá hẹp này” - NSND Trần Ngọc Giàu cho biết.
Sân khấu cải lương như sàn diễn thời trang
Các đại biểu Quốc hội và HĐND TP HCM đều bày tỏ bức xúc khi biết nhà hát này xây cho hoạt động nghệ thuật cải lương mà không tham khảo ý kiến đóng góp của những người trong nghề.Theo NSND Trần Ngọc Giàu, khi khởi công công trình, đơn vị xây dựng thuộc Sở Xây dựng TP HCM có mời một số đạo diễn, nghệ sĩ tham gia ý kiến. Thế nhưng, sau đó, mọi ý kiến đóng góp của người làm nghề đều bị bác bỏ.
Ông bức xúc: “Sân khấu cải lương phải được thiết kế mang tính đặc thù, không thể xây dựng theo mô hình trung tâm văn hóa. Hiện trạng như vậy khó mà dàn dựng các vở diễn đúng tầm nghệ thuật với những xử lý cảnh trí của sàn diễn cải lương”.Chưa hết, khán phòng dành cho sân khấu thể nghiệm với 290 ghế có trần nhà quá thấp.
NSND Trần Ngọc Giàu cho biết ông từng góp ý trực tiếp rằng không nên xây dựng sân khấu bê-tông cố định, thay vào đó cần làm sân khấu lắp ráp có thể linh động di chuyển để dễ phục vụ cho việc sáng tạo thể nghiệm. Song, khán phòng này đã được xây dựng một sàn diễn bê-tông hình chữ T như sàn diễn thời trang.Xây nhà hát cho có, không đạt được hiệu quả trong việc sử dụng, không đúng như tâm nguyện làm nghề một cách chân chính của các thế hệ nghệ sĩ cải lương là điều đáng trách.
“Trước đây, đã có ý kiến nên chọn khu đất khác để xây dựng nhưng nhiều ý kiến nói rạp Hưng Đạo là thánh đường nên cần xây trên nền cũ. Trong khi đó, rạp dính liền với khối nhà chung cư, giải tỏa hết khối nhà chung cư này thì không có ngân sách đền bù. Vì chỉ xây trên diện tích cũ của rạp hát nên hậu quả là sự teo tóp lại của khán phòng, sàn diễn và nhiều thứ không hợp lý.
Thật đáng tiếc!” - NSND Huỳnh Nga bày tỏ.“Với hiện trạng này, tôi tin TP HCM khó mà đăng cai các cuộc liên hoan sân khấu cải lương toàn quốc. Bởi lẽ, với kết cấu như hiện nay - không khác gì hội trường nhỏ hẹp của một trung tâm văn hóa - nó triệt tiêu toàn bộ những thể nghiệm về thiết kế sân khấu vì sàn diễn quá hẹp” - NSND Trần Ngọc Giàu bức xúc.
Đã khổ càng thêm khó
Điều bức xúc nhất của Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang là sau khi tiếp nhận cơ ngơi mới này, họ sẽ phải bàn giao trụ sở 515 Trần Hưng Đạo (quận 1) và rạp Thủ Đô (đường Châu Văn Liêm, quận 5) cho Sở Văn hóa - Thể thao TP HCM.“Cơ ngơi mới không có kho chứa cảnh trí và đạo cụ sân khấu. Mỗi vở diễn đều có cảnh trí và đạo cụ, vì trung tâm mới không có chỗ chứa nên việc duy trì đời sống vở diễn rất khó khăn.
Chẳng lẽ mỗi lần diễn xong phải hủy hết cảnh trí, khi diễn lại phải làm mới hoàn toàn? Hiện nay, chúng tôi được hứa cấp cho một nhà kho nằm ở cầu Thị Nghè, quận Bình Thạnh nhưng tuyến đường này lại cấm xe tải lưu thông. Chưa kể đến việc có nhà mới, nguồn điện sử dụng tăng cao vì tất cả đều vận hành thang máy.
Số lượng ghế giảm, giá vé phải đội lên cao mới đủ chi phí, khán giả sẽ là người thiệt thòi khi phải mua vé giá cao. Cải lương đã khổ lại càng thêm khó” - ông Nguyễn Văn Hồng, Phó Giám đốc Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang, lo ngại. Theo ông, tính đến nay, đã có 4 đoàn khảo sát đến làm việc nhưng những kiến nghị của nhà hát vẫn chưa thấy hồi âm.
Ngày xưa có thầy tuồng (cố vấn nghệ thuật), làm sân khấu cho cải lương phải để những người này giám sát thì may ra mới có sân khấu đúng ý và phù hợp cho dàn dựng cải lương được. hic
Ngày xưa, khi mới hình thành cải lương hát trên sân khấu, thì thầy tuồng chính là soạn giả, vì soạn giả viết ra tuồng nên nắm vững tình huống tâm lý từng nhân vật, phải diễn xuất như thế nào (theo ý soạn giả). Thời đó (lúc cải lương mới hình thành) thì gọi là thầy tuồng, sau gọi là đạo diễn, sau nữa gọi là cố vấn kỹ thuật (hiện nay gọi là cố vấn nghệ thuật).
Thời xưa các gánh hát (sau gọi là đoàn ca kịch) chưa phát triển nhân sự (ngành nghề) nhiều nên chưa có nhiều "chức vụ" ngoài đào kép diễn viên. Tổ chức một gánh hát chỉ có các thành phần như sau: cao nhất là bầu gánh (chủ), kế đó là soạn giả kiêm thầy tuồng (vừa soạn tuồng vừa đạo diễn, đào kép nào lên hay không là do ông này), kế đó là đào kép và dàn nhạc, chót hết là thành phần hỗ trợ phông màn, di chuyển đồ khi đi lưu diễn.
Về sau thời hoàng kim, các đoàn hát phát triển dần nên có thêm các chức vụ khác như hiện nay.
Soạn giả Nguyễn Phương là một soạn giả kỳ cựu, nhiều kinh nghiệm, đã từng làm cố vấn kỹ thuật cho đại ban đoàn Thanh Minh Thanh Nga trước 1975.
Ko cần phải thế, người biết cách làm việc tự khắc biết phải liên hệ với ai để tư vấn thiết kế, đây rõ là 1 lũ óc ngắn tưởng mình hay, thiết kế bên ngoài nhìn đã chán, hình chụp sk bên trong chẳng khác nào sk diễn múa rối cho trẻ em tt thiếu nhi xem. Đem treo bọn thiết kế xd lên làm hình nộm trang trí nữa là vừa đẹp, cả đời bố mẹ nó chắc cũng chả biết đến mặt mũi cái sk truyền thống ra sao.
Đừng hỏi sao dốt lâu nghèo bền. Dự là chẳng có con ma nào nhận trách nhiệm và cái sk rạp THĐ từ nay gọi là sàn múa rối được rồi.
Cái này, theo soạn giả Nguyễn Phương nói đó là một trong muôn ngàn "âm mưu" giết chết cải lương. Cái "ý đồ" này (giết chết cải lương) đã manh nha từ sau năm 1975.
Soạn giả Nguyễn Phương nói, sau 1975 họ kêu Nguyễn Phương phải chuyển thể vở kịch Người Ven Đô thành vở cải lương và không được dùng tên soạn giả (của chế độ) cũ, mà phải lấy tên mới để người ta nghĩ của soạn giả cách mạng. Soạn giả Nguyễn Phương bèn lấy tên Thảo Bình (cẳng bò) cho bỏ ghét, ông nói lúc mới vô thành họ đâu biết cách chơi chữ của người miền Nam. Và trong vở cải lương Người Ven Đô, ông đã chơi chữ trong đó rất nhiều mà trình độ của họ lúc đó đâu có biết. Bây giờ đâu có dám đem vở đó ra diễn lại, nếu không sửa lại hầu hết như hai vở Tô Ánh Nguyệt và Đời Cô Lựu đã "chỉnh lý" gần như 90% nội dung. Những tuồng khác thì vừa "chỉnh lý" vừa cắt xén, không tôn trọng tác quyền.
Về Trung tâm nghệ thuật cải lương Hưng Đạo, nói theo ngôn ngữ của người dân VN bây giờ là:
Có làm, có hư, có sửa, mới có tiền bỏ túi!
(Các hệ thống giao thông, đường sá, cầu cống, các công trình v.v... cũng vậy).
Ở SG là đỡ lắm rồi, a ra HN mới được vài tháng mà đã rất khó chịu với những gì diễn ra xung quanh, có lẽ mình đã trở thành người xa lạ trong chính đất nước của mình rồi
Kaka Một bạn học sinh lớp 9 PTCS T.A, Huế đã viết như sau: "Thúy Kiều là 1 người con gái tài sắc vẹn toàn, song nàng đã bị chế độ phong kiến vùi vào đống bùn nhơ. Đến nỗi, chịu không nổi, nàng đã nhảy xuống sông Tiền giang tự vẫn. May thay lúc đó có một bà đảng viên đi công tác về, bà liền nhảy xuống sông cứu nàng. Sau đó, Kiều giác ngộ và đi theo con đường Cách Mạng."
Phong_Vũ
Trả lời với trích dẫn
Giang Tiên
MEM
