Phụng Hoàng Lai Nghi

[nguyenphuc]

Quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Cầm Ca Tân Điệu của tác giả Trần Phong Sắc người tỉnh Tân An viết vào thời nền ca nhạc tài tử còn phôi thai, gồm đủ loại bài bản (vào thời đó), cũng như quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Ca Nhạc Cổ Điển Bạc Liêu của tác giả Trịnh Thiên Tư viết sau này thì 4 bản oán tổ trong đàn ca tài tử có tên thống nhất là Tứ Đại, Phụng Hoàng, Giang Nam, Phụng Cầu.
Nhưng khoảng mấy chục năm gần đây lại xuất hiện thêm tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu và Phụng Cầu Hoàng Duyên để thay thế cho tên Phụng Hoàng và Phụng Cầu.
Khi ngành sân khấu cải lương phát triển, một vài soạn giả tiền phong muốn đưa thêm bản Phụng Hoàng (tài tử) vào cải lương (ngoài bản Tứ Đại đã vào cải lương trước đó), để thêm phần phong phú. Nhưng bản Phụng Hoàng có mấy dị bản, không biết soạn lời ca theo bản nào, ngay cả các thầy đàn cũng không thống nhất lòng bản với nhau. Vì vậy một soạn giả tiền phong soạn ra vở tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo (vào khoảng cuối thập niên 40 đầu thập niên 50 của thế kỷ trước) đã lấy bản Phụng Hoàng tài tử sửa lại một số chỗ dị biệt và sửa những câu dứt 7 nhịp thành 8 nhịp cho đào kép dễ ca. Soạn giả này chỉ lấy 12 câu đầu của bản Phụng Hoàng tài tử mà thôi.
Tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo xuất hiện bản Phụng Hoàng 12 câu (đàn theo cải lương) gây sự chú ý cho giới thưởng ngoạn.
Mãi đến giữa thập niên 60 của thế kỷ trước, soạn giả Hà Triều Hoa Phượng "vực dậy" bản Phụng Hoàng 12 câu nói trên đưa vào vở tuồng Nửa Đời Hương Phấn, đã lấy nước mắt của không biết bao nhiêu lượt khán thính giả. Từ đó các soạn giả khác "phát huy" và Phụng Hoàng cải lương 12 câu đã đứng vững và tồn tại song song với Phụng Hoàng tài tử mà cũng là con đẻ của Phụng Hoàng tài tử.
Nếu so sánh đối chiếu thì Phụng Hoàng cải lương và Phụng Hoàng tài tử (12 câu đầu) có cấu trúc lòng bản giống nhau, cải lương chỉ sửa lại những phần như đã nói trên đúng theo nghĩa "cải" là sửa "lương" là tốt", tức là sửa lại cho tốt hơn về nhịp nhàng, thang âm lòng bản.
Thoạt kỳ thuỷ, bản Phụng Hoàng cải lương vô LIU như Phụng Hoàng tài tử, nhưng khi đào ca thì thường hay vô XÊ để không bị chìm hơi. Giống như bản vọng cổ có một thời thường vô XÊ (thay vì vô LÌU như hiện nay).
Từ nay nhạc giới dùng tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu để chỉ bản Phụng Hoàng tài tử đã có từ khi thầy, tổ lưu truyền.
Bản Phụng Hoàng Lai Nghi (và các bản oán tổ), giới tài tử thường đàn kìm với dây Tố Lan vì dây này nghe mùi mẫn, ai oán, thảm não...
Dây Tố Lan ăn với dây Hò Nhì, cho nên khi hoà tấu, các nhạc cụ khác cũng phải đàn ở cung/bậc Hò nhì.
Cách lên dây Tố Lan đàn kìm (để đàn bản oán) như sau:

Dây lớn (tức là dây tồn):

Buông dây là chữ HÒ
Phím 1 là chữ XỪ
Phím 2 là chữ XÀNG
Phím 3 là chữ XỀ
Phím 4 là chữ CỒNG
Phím 5 là chữ LIU
Phím 6 là chữ U
Phím 7 là chữ XÁN
Phím 8 là chữ XẾ

Dây nhỏ (tức là dây tàn):

Buông dây là chữ PHAN (OAN)
Phím 1 là chữ LIU
Phím 2 là chữ XỰ (già)
Phím 3 là chữ XÁN
Phím 4 là chữ XẾ
Phím 5 là chữ PHAN (OAN) <-- âm vực cao
Phím 6 là chữ LÍU (LIU đài)
Phím 7 là chữ XỨ (già) <-- âm vực cao
Phím 8 là chữ XÁN <-- âm vực cao

Chơi tài tử mà không biết dây Tố Lan thì thật là một sự thiếu sót quan trọng, vì dây này dùng để đàn các bản oán, vừa hay vừa đúng điệu "dân chơi".

(còn tiếp Phụng Hoàng Lai Nghi)

[thaydat]

Ông Bác quen NP chừng nào về bên ấy.Mua một cây đàn rồi có thể nhờ ông ấy mang về cho NP được không?

[nguyenphuc]

Cuộc sống bây giờ không biết có phải gặp khó khăn hay không! Mà nghệ thuật(đàn ca bây giờ) chuyển sang thương mại hóa rồi NP ơi. Ở quê mình giờ cũng Vậy có tiệc tùng gì mà muốn ca hát thì cũng phải tiền. Mà người đàn chơi có gì giỏi đâu. Vài bản như phụng hoàng cải lương văn thiên tường , ngựa ô nam ...và vài câu vọng cổ (có nhiều người đàn chưa sạch 6 câu nữa). Bây giờ là vậy đó.

Đó là thủ tục đầu tiên = tiền đâu.
Tiền trao thì cháo múc, không tiền thì trút cháo (trở) vô (nồi).

[nguyenphuc]

Ông Bác quen NP chừng nào về bên ấy. Mua một cây đàn rồi có thể nhờ ông ấy mang về cho NP được không?

Ông bác ấy ở bên Cali, cách chỗ NP ở hơn 6 giờ bay, không phải dễ gặp.
Cũng chỉ liên lạc qua điện thoại, internet... mà thôi.
Hơn nữa NP cũng không có thì giờ để đờn địch gì...

[thaydat]

Khi nghe được thông tin NP viết thêm cho ông ấy 4 câu ông ấy mừng lắm.Ông ấy nói bây giờ lớn tuổi rồi làm sao đi học đàn kiểu tìm thầy được.Thầy đàn có tên tuổi bây giờ dạy 1 giờ mấy trăm ngàn. thử học 10 câu này chắc khoảng 4 triệu chưa tính tiền tàu xe ăn ở...Mà bản đàn chưa chắc đã hay. kiểu dạy đàn theo lòng bản chứ ai lấy tuyệt học ra dạy bao giờ. Chưa tính kiểu dạy câu giờ nữa.

[nguyenphuc]

Khi nghe được thông tin NP viết thêm cho ông ấy 4 câu ông ấy mừng lắm. Ông ấy nói bây giờ lớn tuổi rồi làm sao đi học đàn kiểu tìm thầy được. Thầy đàn có tên tuổi bây giờ dạy 1 giờ mấy trăm ngàn. Thử học 10 câu này chắc khoảng 4 triệu chưa tính tiền tàu xe ăn ở... Mà bản đàn chưa chắc đã hay. Kiểu dạy đàn theo lòng bản chứ ai lấy tuyệt học ra dạy bao giờ. Chưa tính kiểu dạy câu giờ nữa.

Vậy mà hổng chịu vô đây "học" đờn for free, không tốn một cắc.
Mà có thể học được những bản ra chơi được liền, không phải chỉ học lòng bản i tờ là tờ i ti.
Nhất là những bàn oán, bản "mùi".
Vậy là chỉ 10 câu Phụng Hoàng Lai Nghi do NP viết, tính cả tiền tàu xe ăn ở... là dư cây đàn kìm của ông Bảy Vĩnh như chú thaydat nói rồi... hihi...
Nói chơi cho vui thôi, tiền gạo gì...
Nói như Ông Mười, bạn của ông cậu là "mình trả ơn Tổ (cổ nhạc) được phần nào hay phần nấy", đó là bảo tồn và truyền bá món ăn tinh thần không thể thiếu của dân tộc Việt Nam.
NP nhờ được gần các vị tiền bối am tường về bộ môn này, nên cũng tạm biết chút ít về căn cội, nguồn gốc xưa của nhiều bài bản cổ nhạc Nam Phần.

Ủa, chú thaydat gặp ông bạn của chú hồi nào mà có những thông tin "sốt dẽo" vậy?
NP cám ơn ông ấy đã nói thật về chuyện học đờn "nhiêu khê" ở VN. Vậy để khi nào rảnh, NP sẽ viết cho ông ấy 10 câu Phụng Hoàng Lai Nghi dây hò tư (dây đào) để ông ấy đờn cho nam ca (chồng hơi).

Chú ơi, ông ấy làm ngành nghề gì vậy (trước đây).

[thaydat]

Sáng vô diễn đàn gặp 4 câu cuối .Đi uống coffee với ông ấy tán dốc và thông tin cho ông ấy biết. Ông ấy mừng quá đi mua cho cây viết dạ quang để tô màu xanh màu đỏ bản đàn và tiếp tục tán nữa nên có thông tin nhanh. hơn nữa Nhà ông bạn và nhà mình cách khoảng hơn 1 km thôi. và thời buổi công nghệ thông tin mà lấy điện thoại ra Alo ...NP có sài điện thoại không? cho số đi mình nói với ông ấy Alo với NP.

[nguyenphuc]

Hihi... hai bên trái ngược giờ giấc nên cũng bất tiện.
Hơn nữa NP cũng lu bu suốt ngày này qua ngày nọ.
Không có thì giờ để ngủ nữa đó... hic...

[thaydat]

Ông ấy cũng như mình ở quê mà cho nên nghề thì chỉ có làm ruộng thôi. Hồi nhỏ mình và ông ấy học chung tiểu học .Sau đó mình lên tỉnh học trung học còn ông ấy thì kinh tế khó khăn nên không tiếp tục mà phải tiếp gia đình làm ruộng. Ông ấy từng tâm sự muốn xin NP một vài bản nữa Như trường tương tư, tứ đại oán...thủ vĩ thôi. Nhưng mình nói NP không có thời gian nên chắc không đáp ứng hết nguyện vọng của ông được đâu .Sáng nay với vẻ cao hứng ông ấy nói tập bản PHLN và xin thêm NP lớp thủ vĩ của các bản oán như đã nói trên để tập "sau đó đi múa lửa cho đã".

[nguyenphuc]

Mấy bản đó thì để từ từ... cái gì chứ "vài bản" thì chắc không trở ngại.
Tứ Đại Oán thì thường chơi 2 lớp là lớp đầu và lớp hồi thủ.
Các bản Phụng Hoàng, Phụng Cầu và Giang Nam thì chỉ một lớp thôi.
Ít thấy ai chơi lớp chót (vĩ).
Trường Tương Tư thì đờn dây hò tư (dây đào).
Hic... 12:30 am rồi. Thôi đi ngủ...

[thaydat]

Lúc "12:30 am rồi. Thôi đi ngủ..."mình tranh thủ in và đưa bản đàn cho ông ấy. Mình và ông ấy có 8888 về NP Ông ấy có so sánh NP với Thiện Vũ: Chưa nghe được NP đàn như thế nào nhưng về bản đàn Thiện Vũ không thể viết được như NP. Mình có nói NP không có thời gian nên không biết có viết được cho ông các bài oán thủ ví và hò tư nữa không. Ông ấy nói như vậy chỉ đàn cho nữ ca thôi không đàn cho nam ca được rồi. Như vậy sẽ mất cân bằng âm dương có huyết chứ không có khí thì làm sao vận hành được( quên ông ấy có học sơ cấp đông y) như vậy khi đàn cho nữ ca thì được còn đến nam ca quăng đàn chạy.Hôm nay được 4 cuối lớp một ông ấy cao hứng làm sao ấy Ông ta mua 2 tờ vé số ông ấy tặng cho mình 1 tờ. Nếu trúng số qua Mỹ thăm NP .