Phụng Hoàng Lai Nghi

[nguyenphuc]

Quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Cầm Ca Tân Điệu của tác giả Trần Phong Sắc người tỉnh Tân An viết vào thời nền ca nhạc tài tử còn phôi thai, gồm đủ loại bài bản (vào thời đó), cũng như quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Ca Nhạc Cổ Điển Bạc Liêu của tác giả Trịnh Thiên Tư viết sau này thì 4 bản oán tổ trong đàn ca tài tử có tên thống nhất là Tứ Đại, Phụng Hoàng, Giang Nam, Phụng Cầu.
Nhưng khoảng mấy chục năm gần đây lại xuất hiện thêm tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu và Phụng Cầu Hoàng Duyên để thay thế cho tên Phụng Hoàng và Phụng Cầu.
Khi ngành sân khấu cải lương phát triển, một vài soạn giả tiền phong muốn đưa thêm bản Phụng Hoàng (tài tử) vào cải lương (ngoài bản Tứ Đại đã vào cải lương trước đó), để thêm phần phong phú. Nhưng bản Phụng Hoàng có mấy dị bản, không biết soạn lời ca theo bản nào, ngay cả các thầy đàn cũng không thống nhất lòng bản với nhau. Vì vậy một soạn giả tiền phong soạn ra vở tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo (vào khoảng cuối thập niên 40 đầu thập niên 50 của thế kỷ trước) đã lấy bản Phụng Hoàng tài tử sửa lại một số chỗ dị biệt và sửa những câu dứt 7 nhịp thành 8 nhịp cho đào kép dễ ca. Soạn giả này chỉ lấy 12 câu đầu của bản Phụng Hoàng tài tử mà thôi.
Tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo xuất hiện bản Phụng Hoàng 12 câu (đàn theo cải lương) gây sự chú ý cho giới thưởng ngoạn.
Mãi đến giữa thập niên 60 của thế kỷ trước, soạn giả Hà Triều Hoa Phượng "vực dậy" bản Phụng Hoàng 12 câu nói trên đưa vào vở tuồng Nửa Đời Hương Phấn, đã lấy nước mắt của không biết bao nhiêu lượt khán thính giả. Từ đó các soạn giả khác "phát huy" và Phụng Hoàng cải lương 12 câu đã đứng vững và tồn tại song song với Phụng Hoàng tài tử mà cũng là con đẻ của Phụng Hoàng tài tử.
Nếu so sánh đối chiếu thì Phụng Hoàng cải lương và Phụng Hoàng tài tử (12 câu đầu) có cấu trúc lòng bản giống nhau, cải lương chỉ sửa lại những phần như đã nói trên đúng theo nghĩa "cải" là sửa "lương" là tốt", tức là sửa lại cho tốt hơn về nhịp nhàng, thang âm lòng bản.
Thoạt kỳ thuỷ, bản Phụng Hoàng cải lương vô LIU như Phụng Hoàng tài tử, nhưng khi đào ca thì thường hay vô XÊ để không bị chìm hơi. Giống như bản vọng cổ có một thời thường vô XÊ (thay vì vô LÌU như hiện nay).
Từ nay nhạc giới dùng tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu để chỉ bản Phụng Hoàng tài tử đã có từ khi thầy, tổ lưu truyền.
Bản Phụng Hoàng Lai Nghi (và các bản oán tổ), giới tài tử thường đàn kìm với dây Tố Lan vì dây này nghe mùi mẫn, ai oán, thảm não...
Dây Tố Lan ăn với dây Hò Nhì, cho nên khi hoà tấu, các nhạc cụ khác cũng phải đàn ở cung/bậc Hò nhì.
Cách lên dây Tố Lan đàn kìm (để đàn bản oán) như sau:

Dây lớn (tức là dây tồn):

Buông dây là chữ HÒ
Phím 1 là chữ XỪ
Phím 2 là chữ XÀNG
Phím 3 là chữ XỀ
Phím 4 là chữ CỒNG
Phím 5 là chữ LIU
Phím 6 là chữ U
Phím 7 là chữ XÁN
Phím 8 là chữ XẾ

Dây nhỏ (tức là dây tàn):

Buông dây là chữ PHAN (OAN)
Phím 1 là chữ LIU
Phím 2 là chữ XỰ (già)
Phím 3 là chữ XÁN
Phím 4 là chữ XẾ
Phím 5 là chữ PHAN (OAN) <-- âm vực cao
Phím 6 là chữ LÍU (LIU đài)
Phím 7 là chữ XỨ (già) <-- âm vực cao
Phím 8 là chữ XÁN <-- âm vực cao

Chơi tài tử mà không biết dây Tố Lan thì thật là một sự thiếu sót quan trọng, vì dây này dùng để đàn các bản oán, vừa hay vừa đúng điệu "dân chơi".

(còn tiếp Phụng Hoàng Lai Nghi)

[Vô Tình]

chắc khi nào rãnh e đi gom lại

[nguyenphuc]

Các bạn trẻ thường thích ngón đàn của NS VH vì đàn xôm, rôm rả, đàn xuất thần không thấy ngón tay.
Các NS gốc bên nhạc Tài tử thì không thích vì họ thường đàn mùi, hơi hám rõ ràng, còn VH đàn chỉ phân biệt được bài buồn với vui. Một phần nữa là VH đàn chung thường mở tiếng guitar quá lớn lấn át các nhạc cụ khác.
NS cải lương lớn tuổi thường không thích VH đệm ca hơi ồn ào và không được mùi nên khó ra cảm xúc.
Đó là ý kiến chủ quan của em + nghe ngóng được.

Thưởng thường người ta đánh giá một "nhạc sĩ" là về căn bản bài bản. Còn ngón đàn hay hay dở là do năng khiếu và thiên phú.
Căn bản, chứng tỏ học có thầy hay (danh sư), không có căn bản chứng tỏ đàn mò nhiều hơn học thầy.
Đàn có căn bản cũng giống như người học văn (chữ) có "trường lớp", viết đúng chính tả và văn phạm.
Đàn không căn bản giống như viết văn (chữ) không đúng chính tả và văn phạm.
Có nhiều người có năng khiếu và thiên tư nên ngón đàn hay, nhưng căn bản lại không có. Người ta chỉ nghe đàn vài ba bản là biết liền. Quan trọng là ở chỗ đó.
Có nhiều bậc nhạc sư danh tiếng nhưng ngón đàn đâu có hay. Ngược lại, có nhiều người ngón đàn hay, được "phong" là danh cầm, nhưng căn bản bài bản thì chẳng có gì. Khác nhau là ở chỗ đó.
Người biết (căn bản) thì dù cho có nghe "danh cầm" có ngón đàn hay, nhưng đàn sai căn bản bài bản, người ta vẫn không a dua theo.
Người không biết (căn bản) nghe ai đàn hay hoặc "danh cầm" đàn bản gì là bắt chước (học theo) bản đàn của họ, dù rằng trong lòng bản có nhiều chỗ sai bét. Nhưng vì có biết (căn bản) đâu mà phân biệt, nên vẫn cứ chạy theo.
Lấy thí dụ điển hình là bản Giang Nam, đa số đều đàn theo căn bản tổ truyền (xưa), chỉ có một số it "bắt chước", bỏ căn bản tổ truyền nên đàn không khớp với đại đa số.
Nhiều bài bản như vậy lắm.

[quanghvneu]

mình học mãi mà khó quá, mới tìm hiểu thể loại này

[nguyenphuc]

Chú thaydat ơi,
Hôm qua NP viết cho ông bạn của chú bản Phụng Hoàng Lai Nghi (Lớp 1) dây hò tư được 8 câu rồi.
Hôm nay định viết tiếp 2 câu nữa, nhưng chiều giờ về bận coi phim của đài truyền hình PBS nên chưa viếp tiếp được. Chắc là cuối tuần sẽ xong.
NP viết cho ông ấy Phụng Hoàng Lai Nghi dây hò tư theo rơ đờn tài tử, không giống rơ cải lương như trong các chương trình hội thi các giải thưởng...
Nếu viết theo rơ cải lương thì dễ ợt! (dĩ nhiên là viết nhanh).
Ủa mà không biết hôm nay chú thaydat còn đang ở Saigon hay về dưới Long Xuyên rồi vậy?

[thaydat]

Mình về long Xuyên mấy ngày rồi. Bận quá nên chưa thực hiện việc thu các bài đàn mà NP kí âm để chuyển qua mail của NP cho NP nghe để chỉ được.

[nguyenphuc]

Mình về long Xuyên mấy ngày rồi. Bận quá nên chưa thực hiện việc thu các bài đàn mà NP kí âm để chuyển qua mail của NP cho NP nghe để chỉ được.

Vậy là chú thaydat biết cách thu (âm thanh) vào điện thoại rồi phải không?

[thaydat]

Thu thì biết rồi nhưng gởi qua mail thì chưa thực hành nên chưa biết sao.

[nguyenphuc]

Thu thì biết rồi nhưng gởi qua mail thì chưa thực hành nên chưa biết sao.

Gởi qua email thì có chỗ Share đó.
Bấm vào chữ Share nó hiện lên nhiều biểu tượng để cho mình chọn gởi đi.
Chọn email thì bấm chỗ hình cái bao thư (mail), nó sẽ hiện lên trang "compose" (soạn thư) cho mình điền vào địa chỉ người nhận và nội dung.
Điền xong thì bấm send để gửi đi.

[thaydat]

Nếu thu bằng điện thoại mà đưa được vào máy vi tính thì mình biết cách gửi.

Đưa vào computer (hay laptop) thì dễ, nhưng chắc chú không biết cách upload lên diễn đàn. Cái này cũng hơi rắc rối chút.
Thôi thì cứ thu vào điện thoại rồi gửi qua email cũng được. Vậy cũng tốt quá rồi (hơn là trước nay không có).
Đưa vào máy vi tính thì có sợi dây USB của điện thoại để connect vào máy (vi tính) đó. Cũng giống như chú chụp hình (hoặc quay phim) bằng điện thoại rồi đưa vào máy (vi tính) vậy.

[thaydat]

Hôm trước thằng con trai có về mình có hỏi nó vụ này nó nói chỉ cho ba thì Cái này cũng hơi rắc rối. thôi thì ba cứ tập đi khi nào con về lần nữa sẽ thu và gởi lên trên mạng cho. Nó nói dễ ợt hà.
Cái vụ "chụp hình (hoặc quay phim) bằng điện thoại rồi đưa vào máy (vi tính)"cái này dốt như me . Chưa từng làm bao giờ.