Phụng Hoàng Lai Nghi

[nguyenphuc]

Quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Cầm Ca Tân Điệu của tác giả Trần Phong Sắc người tỉnh Tân An viết vào thời nền ca nhạc tài tử còn phôi thai, gồm đủ loại bài bản (vào thời đó), cũng như quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Ca Nhạc Cổ Điển Bạc Liêu của tác giả Trịnh Thiên Tư viết sau này thì 4 bản oán tổ trong đàn ca tài tử có tên thống nhất là Tứ Đại, Phụng Hoàng, Giang Nam, Phụng Cầu.
Nhưng khoảng mấy chục năm gần đây lại xuất hiện thêm tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu và Phụng Cầu Hoàng Duyên để thay thế cho tên Phụng Hoàng và Phụng Cầu.
Khi ngành sân khấu cải lương phát triển, một vài soạn giả tiền phong muốn đưa thêm bản Phụng Hoàng (tài tử) vào cải lương (ngoài bản Tứ Đại đã vào cải lương trước đó), để thêm phần phong phú. Nhưng bản Phụng Hoàng có mấy dị bản, không biết soạn lời ca theo bản nào, ngay cả các thầy đàn cũng không thống nhất lòng bản với nhau. Vì vậy một soạn giả tiền phong soạn ra vở tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo (vào khoảng cuối thập niên 40 đầu thập niên 50 của thế kỷ trước) đã lấy bản Phụng Hoàng tài tử sửa lại một số chỗ dị biệt và sửa những câu dứt 7 nhịp thành 8 nhịp cho đào kép dễ ca. Soạn giả này chỉ lấy 12 câu đầu của bản Phụng Hoàng tài tử mà thôi.
Tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo xuất hiện bản Phụng Hoàng 12 câu (đàn theo cải lương) gây sự chú ý cho giới thưởng ngoạn.
Mãi đến giữa thập niên 60 của thế kỷ trước, soạn giả Hà Triều Hoa Phượng "vực dậy" bản Phụng Hoàng 12 câu nói trên đưa vào vở tuồng Nửa Đời Hương Phấn, đã lấy nước mắt của không biết bao nhiêu lượt khán thính giả. Từ đó các soạn giả khác "phát huy" và Phụng Hoàng cải lương 12 câu đã đứng vững và tồn tại song song với Phụng Hoàng tài tử mà cũng là con đẻ của Phụng Hoàng tài tử.
Nếu so sánh đối chiếu thì Phụng Hoàng cải lương và Phụng Hoàng tài tử (12 câu đầu) có cấu trúc lòng bản giống nhau, cải lương chỉ sửa lại những phần như đã nói trên đúng theo nghĩa "cải" là sửa "lương" là tốt", tức là sửa lại cho tốt hơn về nhịp nhàng, thang âm lòng bản.
Thoạt kỳ thuỷ, bản Phụng Hoàng cải lương vô LIU như Phụng Hoàng tài tử, nhưng khi đào ca thì thường hay vô XÊ để không bị chìm hơi. Giống như bản vọng cổ có một thời thường vô XÊ (thay vì vô LÌU như hiện nay).
Từ nay nhạc giới dùng tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu để chỉ bản Phụng Hoàng tài tử đã có từ khi thầy, tổ lưu truyền.
Bản Phụng Hoàng Lai Nghi (và các bản oán tổ), giới tài tử thường đàn kìm với dây Tố Lan vì dây này nghe mùi mẫn, ai oán, thảm não...
Dây Tố Lan ăn với dây Hò Nhì, cho nên khi hoà tấu, các nhạc cụ khác cũng phải đàn ở cung/bậc Hò nhì.
Cách lên dây Tố Lan đàn kìm (để đàn bản oán) như sau:

Dây lớn (tức là dây tồn):

Buông dây là chữ HÒ
Phím 1 là chữ XỪ
Phím 2 là chữ XÀNG
Phím 3 là chữ XỀ
Phím 4 là chữ CỒNG
Phím 5 là chữ LIU
Phím 6 là chữ U
Phím 7 là chữ XÁN
Phím 8 là chữ XẾ

Dây nhỏ (tức là dây tàn):

Buông dây là chữ PHAN (OAN)
Phím 1 là chữ LIU
Phím 2 là chữ XỰ (già)
Phím 3 là chữ XÁN
Phím 4 là chữ XẾ
Phím 5 là chữ PHAN (OAN) <-- âm vực cao
Phím 6 là chữ LÍU (LIU đài)
Phím 7 là chữ XỨ (già) <-- âm vực cao
Phím 8 là chữ XÁN <-- âm vực cao

Chơi tài tử mà không biết dây Tố Lan thì thật là một sự thiếu sót quan trọng, vì dây này dùng để đàn các bản oán, vừa hay vừa đúng điệu "dân chơi".

(còn tiếp Phụng Hoàng Lai Nghi)

[BichNuong]

Chị ơi,
Mà chị biết đệ tử nào hok dzị?

Hông biết mà cũng hong muốn biết luôn. Nghe thấy chữ "chảnh" là ớn rồi . Xui xẻo dữ lắm.

[nguyenphuc]

Dạ phải đó chị.
Em cũng ớn lắm.
Ớn da gà, sợ quá hà...

[nguyenphuc]

PHỤNG HOÀNG LAI NGHI
(bản dành riêng cho đàn guitar phím lõm, cung/bậc hò nhì)

Câu 1. (-) (-) (-) - o – 57 – 49 – 2 – 35’ – 37 –
37 – 35’ – 37 – 37 – (-) – 25” – 25’’ – 25 – 24 – 32 – 2 – 37 – 35 – 47 – 45 – 57 – 37 –
37 – 2 - 37 – 57 – 37 – 25” – 25 – 24 – 37’ – 37 – 35 – 47” – 47” – 47” – o - 13 – 12 – 13 – 2 – 23 – 32 – 25” –

Câu 2. – 25” – 27’ – 27 – 25” – 24 - 2 – 23 – 32 – 2 – 33 – 32 – 25” – 24 – 2 – 17 – 24 – 25 – 27 – 27’ – (-) -
37 – 25’ – 17 – 14 – 27 – 27’ – 27 – 17 – 14 – 27 – 2 – 24 – 25” – 42 – 42 – 52 – o – 57 – 49 – 47 – 46 – 47” –
47’ – 47” – o – 24 – 37 – 24 – 14 – 27 – 25 – 24 – 32 - 32’ – 32’ - 32 - 35’ – 35 - 37 – 39 –
39’ – 39’ – 39 – 2 – 37 -35 - 47 - 45 - 57 – 37 - 25” – 25 – 24 – 32 - 2 – 37 – 35 – 47 – 45 – 57 – 37 –

Câu 3. – 37 – o – 27’ – 27 – 25 – 24 – 32 - 2 - 37 – 2 – 23 – 32 - 2- 45 – 32 – 35 – 42 – 2 –
(-) - o - 42 – 32 – 2 – 35” – 37 –
37 – 35” – 37 – 37 - (-) – 25” – 25” – 25 – 24 – 32 - 2 – 37 – 35 – 47 – 45 – 57 – 37 –
37 – 37 – 37 – 2 - 32 – 25’ – 27’ – 27 – 2 – 25” – 17 – 14 – 27 – 14 – 25’ – 25’ – 25 – 24 – 47 –

Câu 4. - 47” – 47” – o – 57 – 49 – 47 – 46 – 47 – 37 – 46 – 47 – 49 – 49’ – (-) –
2 – 25’ – 17 – 14 – 27 - 14 – 2 – 27 – 25 – 23’ – 23 -- 14 – 12 – 14 - 2 - 24 - 27 – 24 – 32 – 25” -
25 – 25” – 25 - 23- 35’ – 35 – 37 – 39 – 39’ – 39 – 39 – 37 – 37’ - 2 - 35 - 32 –
32’ – 32 – 32 - 2 - 37 – 35 - 47 – 45 – 57 – 37 - 25” – 25 – 24 – 32 – 2 – 32 – 24->25 – 25 – 24 – 37 –

Ghi chú:
24->25 khảy 24 nhấn 25 (chữ XỰ thành XỬ)
27’ nhấn (chữ XÊ thành XỂ)
25” – 47” rung mùi (chữ XANG thành XẢNG)
35’ nhấn (chữ OAN thành OẢN)
32’ nhấn (chữ XỀ thành XỆ)
39’ nhấn (chữ U thành Ủ)
37’ nhấn (LIU thành LỈU hoặc Ú)
v.v…
Màu đỏ là nhịp chánh (chân phải)
Màu xanh là nhịp phụ (chân trái)
Dấu tròn o là nhịp ngoại của chân trái
Dấu (-) là nhịp ngoại của chân phải
Bài này trường canh hoãn điệu, độ dài một nhịp gấp đôi một nhịp của trường canh trung điệu (trường canh trung điệu là trường canh của bản vọng cổ nhịp 32)
Trường canh trung điệu còn gọi là truòng canh bình điệu

* Bản đàn này (nâng cao, "thêm túi) rất nhiều chữ nhấn nhá mới ra hơi oán. Bản oán tài tử chủ yếu là đàn chữ đàn chân phương, nhiều nhấn nhá mới có nét đặc thù của hơi oán, không nên chạy chữ như vọng cổ hoặc bài bản cải lương.
Bản này hoà tấu với bản Phụng Hoàng Lai Nghi (viết cho đàn kìm dây Tố Lan) của chú thaydat rất ăn, vì cùng một phong cách (rơ) nhấn nhá như nhau.

(còn tiếp 6 câu nữa hết Lớp 1)

[thaydat]

Ông bạn của mình gởi lời cảm ơn đến NP đã viết cho ông ấy 2 câu phụng hoàng lai nghi thật tuyệt và ông ấy nói chữ đàn hay lắm không thấy chỗ nào để góp ý được về nhấn nhá,chạy ngón...

[nguyenphuc]

Ông bạn của mình gởi lời cảm ơn đến NP đã viết cho ông ấy 2 câu phụng hoàng lai nghi thật tuyệt và ông ấy nói chữ đàn hay lắm không thấy chổ nào để góp ý được về nhấn nhá, chạy ngón...

Chú thaydat ơi,
Ông ấy nói là 2 câu (1-2) đã viết hôm trước hay là nói 2 câu (3-4) mới vừa viết tiếp theo.
Phần mới viết sau (4 câu liên tiếp), 2 câu 1-2 hoàn toàn khác với 2 câu (1-2) đã viết trước, vì nghe ông ấy "đánh giá" được chữ đàn nên viết có "nâng cao chất lượng" hơn (hôm trước chỉ thăm dò).
Sao chú không hoà tấu với ông ấy để mau thuộc bản đàn?

[thaydat]

.Sáng nay, mình có uống coffee với ông ấy. Ông ấy nói 2 câu viết đầu hay lắm, 4 câu viết lại chưa in đưa cho ông ta. Nhân đây, mình có nói NP đã viết cho ông 2 câu nữa 3,4 đồng thời có chỉnh lại câu 1,2 trong đây nhấn nhá rung ...ông chuẩn bị mua vài chục sợi dây đàn đi(ông ta cười tỏ vẻ thích thú lắm).Ông ấy cũng vừa mới tập nên chưa thuộc nhuần mặt khác ông ấy tập kĩ lắm nhấn nhá nghe đã tai mới chịu. không tập cẩu thả, chưa đúng âm điệu ông ấy không chịu đâu. Mình cũng vậy chưa thuộc nhuần nhuyễn làm sao có nhịp để mà hòa tấu.

[nguyenphuc]

Chú thaydat ơi,
Câu 1 và 2 viết sau là 2 câu hoàn toàn khác chứ không phải chỉnh sửa lại 2 câu đã viết trước.
Theo NP nghĩ, với 2 câu viết sau kể cả câu 3 và 4 ông bạn của chú sẽ thích hơn đó.

[thaydat]

Hôm nay.tôi đã in bản đàn viết lại của NP đưa ông ấy rồi.Nhìn qua bản đàn của NP ông ấy cũng đánh giá giống như tôi " NP là cao thủ võ lâm nhưng rất khiêm tốn". Ông ấy nói chưa nghe được NP đàn nhưng về am hiểu về nhạc sử và nhạc lí thì nhạc sĩ Ưu tú Thiện Vũ không thể sánh kịp.

[nguyenphuc]

Không phải vậy đâu chú thaydat ơi.
Người ta nói "văn ôn võ luyện" thì mới tinh tấn. NP sống ở môi trường không có hoạt động đàn ca, cũng không có bất cứ nhạc cụ nào bên mình thì làm sao mà "cao thủ" được. Cầu mong được một "túi" thôi mà giáo chủ Hồng Thất Công cũng chưa chuẩn y nữa đó. Chẳng qua là NP ham vui kể từ ngày vô diễn đàn CLS nên phải cố gắng hết sức mình đó thôi. Bảo tồn và phát triển di sản văn hoá của tiên nhân chính là các nghệ nhân nghệ sĩ, hoặc những người có lòng yêu thích bộ môn đàn ca tài tử cải lương như chú thaydat và các anh chị trong đây mới là chính đó. NP chỉ hụ hợ, chầu rìa mà thôi.

Chú thaydat in bản đàn cho ông bạn của chú bằng mực màu phải không. Vì in màu thì mới rõ ràng những chữ đàn tại chỗ phân nhịp. Nếu in trắng đen, không quen, nhìn dễ bị nhầm lẫn.

[thaydat]

mình không có máy in màu NP ơi. những chữ nhạc màu đỏ mình nhắc ông ấy nhịp trường canh còn chữ nhạc màu xanh mình gạch đích dùm ông ấy. Sáng nay, cũng như thường lệ mình cùng ông ấy uống coffee. Ông ấy khen lắm thứ nhất là chữ đàn nhấn nhá nhiều lại đổi dây trên nghe hay lắm. Thứ hai những chữ đàn chầu đi chầu lại nghe quá hay....