Phụng Hoàng Lai Nghi

[nguyenphuc]

Quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Cầm Ca Tân Điệu của tác giả Trần Phong Sắc người tỉnh Tân An viết vào thời nền ca nhạc tài tử còn phôi thai, gồm đủ loại bài bản (vào thời đó), cũng như quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Ca Nhạc Cổ Điển Bạc Liêu của tác giả Trịnh Thiên Tư viết sau này thì 4 bản oán tổ trong đàn ca tài tử có tên thống nhất là Tứ Đại, Phụng Hoàng, Giang Nam, Phụng Cầu.
Nhưng khoảng mấy chục năm gần đây lại xuất hiện thêm tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu và Phụng Cầu Hoàng Duyên để thay thế cho tên Phụng Hoàng và Phụng Cầu.
Khi ngành sân khấu cải lương phát triển, một vài soạn giả tiền phong muốn đưa thêm bản Phụng Hoàng (tài tử) vào cải lương (ngoài bản Tứ Đại đã vào cải lương trước đó), để thêm phần phong phú. Nhưng bản Phụng Hoàng có mấy dị bản, không biết soạn lời ca theo bản nào, ngay cả các thầy đàn cũng không thống nhất lòng bản với nhau. Vì vậy một soạn giả tiền phong soạn ra vở tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo (vào khoảng cuối thập niên 40 đầu thập niên 50 của thế kỷ trước) đã lấy bản Phụng Hoàng tài tử sửa lại một số chỗ dị biệt và sửa những câu dứt 7 nhịp thành 8 nhịp cho đào kép dễ ca. Soạn giả này chỉ lấy 12 câu đầu của bản Phụng Hoàng tài tử mà thôi.
Tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo xuất hiện bản Phụng Hoàng 12 câu (đàn theo cải lương) gây sự chú ý cho giới thưởng ngoạn.
Mãi đến giữa thập niên 60 của thế kỷ trước, soạn giả Hà Triều Hoa Phượng "vực dậy" bản Phụng Hoàng 12 câu nói trên đưa vào vở tuồng Nửa Đời Hương Phấn, đã lấy nước mắt của không biết bao nhiêu lượt khán thính giả. Từ đó các soạn giả khác "phát huy" và Phụng Hoàng cải lương 12 câu đã đứng vững và tồn tại song song với Phụng Hoàng tài tử mà cũng là con đẻ của Phụng Hoàng tài tử.
Nếu so sánh đối chiếu thì Phụng Hoàng cải lương và Phụng Hoàng tài tử (12 câu đầu) có cấu trúc lòng bản giống nhau, cải lương chỉ sửa lại những phần như đã nói trên đúng theo nghĩa "cải" là sửa "lương" là tốt", tức là sửa lại cho tốt hơn về nhịp nhàng, thang âm lòng bản.
Thoạt kỳ thuỷ, bản Phụng Hoàng cải lương vô LIU như Phụng Hoàng tài tử, nhưng khi đào ca thì thường hay vô XÊ để không bị chìm hơi. Giống như bản vọng cổ có một thời thường vô XÊ (thay vì vô LÌU như hiện nay).
Từ nay nhạc giới dùng tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu để chỉ bản Phụng Hoàng tài tử đã có từ khi thầy, tổ lưu truyền.
Bản Phụng Hoàng Lai Nghi (và các bản oán tổ), giới tài tử thường đàn kìm với dây Tố Lan vì dây này nghe mùi mẫn, ai oán, thảm não...
Dây Tố Lan ăn với dây Hò Nhì, cho nên khi hoà tấu, các nhạc cụ khác cũng phải đàn ở cung/bậc Hò nhì.
Cách lên dây Tố Lan đàn kìm (để đàn bản oán) như sau:

Dây lớn (tức là dây tồn):

Buông dây là chữ HÒ
Phím 1 là chữ XỪ
Phím 2 là chữ XÀNG
Phím 3 là chữ XỀ
Phím 4 là chữ CỒNG
Phím 5 là chữ LIU
Phím 6 là chữ U
Phím 7 là chữ XÁN
Phím 8 là chữ XẾ

Dây nhỏ (tức là dây tàn):

Buông dây là chữ PHAN (OAN)
Phím 1 là chữ LIU
Phím 2 là chữ XỰ (già)
Phím 3 là chữ XÁN
Phím 4 là chữ XẾ
Phím 5 là chữ PHAN (OAN) <-- âm vực cao
Phím 6 là chữ LÍU (LIU đài)
Phím 7 là chữ XỨ (già) <-- âm vực cao
Phím 8 là chữ XÁN <-- âm vực cao

Chơi tài tử mà không biết dây Tố Lan thì thật là một sự thiếu sót quan trọng, vì dây này dùng để đàn các bản oán, vừa hay vừa đúng điệu "dân chơi".

(còn tiếp Phụng Hoàng Lai Nghi)

[nguyenphuc]

Bản đàn dây Tố Lan 4 câu đầu nghe hay hơn bản 10 câu cũng dây Tố Lan nữa viết sau ở topic Phụng hoàng cầu trang 4 chứ không phải nói ở dây hò nhì. Bản đó hình như viết giống như chủ yếu là để đệm cho ca nên nghe không đã bằng 4 câu như đã nói trên. Chính chổ này mà hôm trước mình tư vấn với NP nên đàn theo bản nào đó.

Bản đó cũng theo rơ tiết tấu của Ba Tu, nhưng với lòng bản khác (dị bản), nên chữ đờn cũng có khác.
Hơn trăm năm rồi mà các bản oán vẫn chưa thống nhất được lòng bản.
Nếu dị biệt những chữ trong lòng câu thì không nói làm gì, mà ngặt nhè dị biệt tại mấy chỗ dứt câu ca tức là chỗ nhịp thứ 3 thứ 4 và nhịp thứ 7 thứ 8 của câu mới chết chứ.
Khi mà nó khác (dị biệt) những chữ đờn tại nhịp trường canh thì sắp chữ đờn cho suông câu cũng phải khác cấu trúc.
Sau này chú đi chơi, ngón đờn tuỳ theo hứng. Gặp người hoà chung hoặc người ca "ngon" thì có hứng đờn ra chữ dữ lắm. Ngược lại gặp người hoà chung hoặc gặp người ca dở thì đờn không ra gì. Bởi vậy nói cổ nhạc ứng tấu là ở chỗ đó.

[nguyenphuc]

Ừm, ko phải do mạng đâu NP!

Dạ bây giờ thì OK rồi nè anh MEM.

[thaydat]

NP có audio nào độc tấu phụng hoàng lai nghi dây hò nhì guitar phím lõm mà chữ đàn theo rơ kí âm của NP viết cho ông bạn mình không? nếu có đưa lên đây hôm nào mình thu lại đưa cho ông ấy nghe để ông ấy đàn theo đúng tiết tấu mà NP đã viết.

[nguyenphuc]

OK để NP cố gắng tìm thử coi có hay không.
Nhưng nếu có thì chắc không rập khuông 100% tiết tấu từng chữ đờn đâu.
Giống là giống cái "air", cái rơ (phong cách) đờn thôi.
Đờn cổ nhạc là ứng tấu mà, nên không cần phải rập theo một khuông mẫu nhất định nào. Ngay cả thầy trò cũng không giống nhau.
Cũng như ông Ba Tu cũng đờn oán theo rơ của ông Năm Vinh nhưng cũng không rập theo y khuông, Văn Giỏi cũng đờn chữ oán theo Văn Vĩ và cũng không rập khuông hoàn toàn.
Tóm lại, đờn có chắc lọc cái tinh hoa của người khác và cũng có cái sáng tạo riêng của mình.
Đó là "hòa" trong cổ nhạc vậy. Ngày xưa người ta đi "hòa" đờn (giao lưu) với nhau cũng là để học hỏi, trao đổi cái hay của nhau.
Người xưa nói "hòa nhi bất đồng", nghĩa là trộn lẫn nhau nhưng không giống nhau.

[nguyenphuc]

NP có audio nào độc tấu phụng hoàng lai nghi dây hò nhì guitar phím lõm mà chữ đàn theo rơ kí âm của NP viết cho ông bạn mình không? Nếu có đưa lên đây, hôm nào mình thu lại đưa cho ông ấy nghe để ông ấy đàn theo.

Chú send qua USB hay thu bằng điện thoại, hay burn ra disc?

[thaydat]

Mình chỉ biết mở lên nghe và dùng điện thoại thu lại sau đó mình mở đoạn đã thu cho ông bạn mình nghe.

[nguyenphuc]

Mình chỉ biết mở lên nghe và dùng điện thoại thu lại sau đó mình mở đoạn đã thu cho ông bạn mình nghe.

Thu bằng điện thoại âm thanh không được tốt. Có thể có nhiều tạp âm. Và cái loa của điện thoại nghe nhạc cũng không tốt lắm. Nhưng nếu không có cách nào khác thì đành vậy thôi, chứ biết sao bây giờ.
Hơn nữa nghe nói ông ấy cũng không có computer, nếu chú send qua USB hay burn ra disc thì cũng không dùng được.
Điện thoại của chú có nối mạng hay không?
Nếu có thì thì để NP send cái mp3 file (audio clip) bài đờn Phụng Hoàng Lai Nghi qua email của chú, âm thanh trung thực hơn chú thu bằng điện thoại.

[nguyenphuc]

Chú ơi,
Check email nha.
NP đã gửi cái mp3 file (audio clip) bản đờn Phụng Hoàng Lai Nghi dây hò nhì guitar
(10 câu đầu) qua chú rồi đó.
Nếu điện thoại của chú không có nối mạng thì chú mở computer ra, check email, nghe và thu vào điện thoại.

[nguyenphuc]

PHỤNG HOÀNG LAI NGHI
(Đàn Kìm – Dây Tố Lan)
(Lớp 1 – 10 câu – nhịp 8 – trường canh hoãn điệu)

1.(-) (-) (-) Xế xang xư tồn (LÌU)
liu liu tồn liu (-) xảng xang xư xàng xừ xử xang xư (LÌU)
liu liu liu tồn liu xảng xang xư (XÀNG) xề xư xế xang xư xề xư xàng (XANG)
2. Xang xảng xang xư tồn xế xang xừ (XANG) xư tồn xang cống xể xê, xê xê (XÊ)
xề xê líu công líu xê xư xề xế xang xừ (XANG) “xang xư lìu xư tồn lìu xề xư xế xề xế xừ (XANG)
”xang xảng xang xư tồn líu oán (XỀ) xề xề xề xề xề xề xứ oán líu (Ú)
u u u u liu oan xề liu oan (LIU) “tồn liu xán xư xề xừ xử xan xư (LÌU)”
3. “Líu xê oán líu tồn xán xư liu tồn líu oán công oán công (XÊ) tồn xang xự xảng xang xư xề xừ xử xang xư (LÌU)”
(-) Xừ xử xang xư (LÌU)
liu liu tồn liu (-) xảng xang xư xàng xừ xử xang xư (LÌU)
liu tồn liu xế xê xự tồn xang cống (XÊ) tồn liu xứ liu cống xê cống xảng xang xư (XÀNG)
4. Xàng xảng xàng xề xế xang xừ (XANG) xư tồn xang cống xể xê (-)
tồn liu xứ liu cống xê xư xề xế xan xừ (XANG) “xang xư lìu tồn lìu xề xư xế xề xế xừ (XANG)”
xang xảng xang xư tồn oan liu (Ú) u u u u xế xế xan xư (XỆ)
xế xể xê xê xừ xề liu oan (LIU) “tồn liu xứ liu oan xề liu xừ xề liu oan (LIU)”.

PHỤNG HOÀNG LAI NGHI
Từ câu 1 đến câu 4 (minh hoạ 4 câu ký âm trên)
Đờn Kìm Dây Tố Lan
-----o0o-----

(còn tiếp)

[thaydat]

Mình đã nhận được cái mp3 file (audio clip) bản đờn Phụng Hoàng Lai Nghi dây hò nhì guitar(10 câu đầu).
Mình đang tập 4 câu này và đang gặp khó:
1.Láy đàn này Líu xê oán líu tồn xán xư liu tồn líu oán công oán công (XÊ) các chữ đàn này tồn líu xứ u liu công (XÊ) Đàn không giống với audio được.
2.Láy đàn này tồn liu xứ liu cống xê cống xảng xang xư (XÀNG) Đàn chữ XÀNG không được.(đàn không giống audio)
3. Láy đàn này tồn liu xứ liu cống xê xư xừ xế xan xừ (XAN).xư xừ xế xan xừ (XAN) Đàn ở vị trí nào trên cần đàn. NP nghiên cứu chỉ giúp cảm ơn.