Phụng Hoàng Lai Nghi

**nguyenphuc** · 06-06-2015 07:31 AM

Quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Cầm Ca Tân Điệu của tác giả Trần Phong Sắc người tỉnh Tân An viết vào thời nền ca nhạc tài tử còn phôi thai, gồm đủ loại bài bản (vào thời đó), cũng như quyển sách đàn ca cổ nhạc tựa là Ca Nhạc Cổ Điển Bạc Liêu của tác giả Trịnh Thiên Tư viết sau này thì 4 bản oán tổ trong đàn ca tài tử có tên thống nhất là Tứ Đại, Phụng Hoàng, Giang Nam, Phụng Cầu.
Nhưng khoảng mấy chục năm gần đây lại xuất hiện thêm tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu và Phụng Cầu Hoàng Duyên để thay thế cho tên Phụng Hoàng và Phụng Cầu.
Khi ngành sân khấu cải lương phát triển, một vài soạn giả tiền phong muốn đưa thêm bản Phụng Hoàng (tài tử) vào cải lương (ngoài bản Tứ Đại đã vào cải lương trước đó), để thêm phần phong phú. Nhưng bản Phụng Hoàng có mấy dị bản, không biết soạn lời ca theo bản nào, ngay cả các thầy đàn cũng không thống nhất lòng bản với nhau. Vì vậy một soạn giả tiền phong soạn ra vở tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo (vào khoảng cuối thập niên 40 đầu thập niên 50 của thế kỷ trước) đã lấy bản Phụng Hoàng tài tử sửa lại một số chỗ dị biệt và sửa những câu dứt 7 nhịp thành 8 nhịp cho đào kép dễ ca. Soạn giả này chỉ lấy 12 câu đầu của bản Phụng Hoàng tài tử mà thôi.
Tuồng Máu Thấm Tần Hoàng Đảo xuất hiện bản Phụng Hoàng 12 câu (đàn theo cải lương) gây sự chú ý cho giới thưởng ngoạn.
Mãi đến giữa thập niên 60 của thế kỷ trước, soạn giả Hà Triều Hoa Phượng "vực dậy" bản Phụng Hoàng 12 câu nói trên đưa vào vở tuồng Nửa Đời Hương Phấn, đã lấy nước mắt của không biết bao nhiêu lượt khán thính giả. Từ đó các soạn giả khác "phát huy" và Phụng Hoàng cải lương 12 câu đã đứng vững và tồn tại song song với Phụng Hoàng tài tử mà cũng là con đẻ của Phụng Hoàng tài tử.
Nếu so sánh đối chiếu thì Phụng Hoàng cải lương và Phụng Hoàng tài tử (12 câu đầu) có cấu trúc lòng bản giống nhau, cải lương chỉ sửa lại những phần như đã nói trên đúng theo nghĩa "cải" là sửa "lương" là tốt", tức là sửa lại cho tốt hơn về nhịp nhàng, thang âm lòng bản.
Thoạt kỳ thuỷ, bản Phụng Hoàng cải lương vô LIU như Phụng Hoàng tài tử, nhưng khi đào ca thì thường hay vô XÊ để không bị chìm hơi. Giống như bản vọng cổ có một thời thường vô XÊ (thay vì vô LÌU như hiện nay).
Từ nay nhạc giới dùng tên Phụng Hoàng Lai Nghi hay Phụng Hoàng Cầu để chỉ bản Phụng Hoàng tài tử đã có từ khi thầy, tổ lưu truyền.
Bản Phụng Hoàng Lai Nghi (và các bản oán tổ), giới tài tử thường đàn kìm với dây Tố Lan vì dây này nghe mùi mẫn, ai oán, thảm não...
Dây Tố Lan ăn với dây Hò Nhì, cho nên khi hoà tấu, các nhạc cụ khác cũng phải đàn ở cung/bậc Hò nhì.
Cách lên dây Tố Lan đàn kìm (để đàn bản oán) như sau:

Dây lớn (tức là dây tồn):

Buông dây là chữ HÒ
Phím 1 là chữ XỪ
Phím 2 là chữ XÀNG
Phím 3 là chữ XỀ
Phím 4 là chữ CỒNG
Phím 5 là chữ LIU
Phím 6 là chữ U
Phím 7 là chữ XÁN
Phím 8 là chữ XẾ

Dây nhỏ (tức là dây tàn):

Buông dây là chữ PHAN (OAN)
Phím 1 là chữ LIU
Phím 2 là chữ XỰ (già)
Phím 3 là chữ XÁN
Phím 4 là chữ XẾ
Phím 5 là chữ PHAN (OAN) <-- âm vực cao
Phím 6 là chữ LÍU (LIU đài)
Phím 7 là chữ XỨ (già) <-- âm vực cao
Phím 8 là chữ XÁN <-- âm vực cao

Chơi tài tử mà không biết dây Tố Lan thì thật là một sự thiếu sót quan trọng, vì dây này dùng để đàn các bản oán, vừa hay vừa đúng điệu "dân chơi".

(còn tiếp Phụng Hoàng Lai Nghi)

**thaydat** · 22-01-2016 07:07 AM

NP cho hỏi. Chữ đàn xệ và xể đều là chữ đàn xê nhấn lên nhưng nếu xệ thì thang âm chạy từ cao xuống thấp(Tồn liu oan xệ) và đàn xể thì chạy từ thang âm thấp lên cao(hò xan công xể) đúng không?
Bản đàn sau có sửa một số chỗ để dễ đàn hơn. NP có thể chỉ chỗ đó dùm. Vì sao?Xin cảm ơn.

**nguyenphuc** · 22-01-2016 07:20 AM

Nguyên văn bởi thaydat

NP cho hỏi. Chữ đàn xệ và xể đều là chữ đàn xê nhấn lên nhưng nếu xệ thì thang âm chạy từ cao xuống thấp (Tồn liu oan xệ) và đàn xể thì chạy từ thang âm thấp lên cao (hò xan công xể) đúng không?

Đúng vậy. Thang âm là ở chỗ đó, liu oan là nốt cao hơn XỀ, hò xang là nốt thấp hơn XỂ (chữ cống ở đây về cao độ vẫn thấp hơn chữ XỂ là XÊ nhấn già theo qui luật bản oán).
Vì nhiều người không hiểu về thang âm nên nghĩ rằng XỀ hay XÊ gì cũng cùng một phím nên đờn tưới hột sen miễn sao (ghé) về đúng phím đó thôi, nên đờn tréo cẳng ngỗng. Trường hợp đờn sai thang âm nầy cả ra rất nhiều, vừa do không hiểu bết về thang âm vừa do không biết bản gốc (nguyên bản). Bởi vậy có nhiều người đờn vọng cổ dứt câu 6 chữ HÒ, trong khi bản gốc là chữ LIU. HÒ và LIU cùng bấm một chỗ nhưng khác thang âm.
Đối với bản Nam Ai cũng vậy, dứt câu 1 là chữ HÒ (LÌU) mà có rất nhiều người đờn LIU, trong khi lời ca dấu huyến chứ đâu phải không dấu.
Cũng do đờn không đúng thang âm.
Người ta nghe một "nhạc sĩ" nào đó đờn (nghe thang âm) để đánh giá trình độ nhạc lý của "nhạc sĩ" đó.
Có nhiều người có năng khiếu, đờn nghe tươi ngón, ngọt, mùi, hoặc độc mà sai thang âm chứng tỏ họ chỉ biết đờn mà không biết nhạc lý căn bản.
Soạn giả Viễn Châu (tức nhạc sĩ Bảy Bá) đặt bài ca "Nhớ Mẹ" do Hữu Phước ca dứt câu 6 cũng trật lất. Câu 6 dứt LIU (không dấu) mà ổng đặt HÒ (dấu huyền:
"Mẹ già khuất bóng ngàn dâu
Biết ai lau hộ dòng châu thâm tình".
Đồng ý rằng đờn thì nghe "ăn đờn" nhưng xét về thang âm thì sai hoàn toàn. Hiểu biết căn bản hay không là ở chỗ đó.
Ối mà, họ lập luận "cải lương" là sửa lại từ bản tài tử cho dễ đờn dễ ca thì... nói sao cũng được và đờn sao cũng được. Bắt bẻ quá người ta nói khó tánh.

**nguyenphuc** · 22-01-2016 07:22 AM

Nguyên văn bởi thaydat

Bản đàn sau có sửa một số chỗ để dễ đàn hơn NP có thể chỉ chỗ đó dùm?Xin cảm ơn.

Chú muốn nói đến bản sau mà là bản gì?
Vì ở trên đang nói về bản Giang Nam (nhấn già chữ XỀ ra XỆ).

Hihi... thôi đừng hỏi nữa nha chú thaydat. Chú mà hỏi hoài, NP sẽ đưa mấy cái clip đờn kìm của "nghệ nhân dân gian" dạy đờn ca trên đài truyền hình TP.HCM (để minh hoạ cho những nhận xét về ngón đờn), với tiếng đờn ngọng tùm lum bây giờ. Người ta sẽ kiện website cailuongso.com và anh MEM sẽ tống cổ NP đó. Lúc đó chú muốn tìm NP thì không biết tìm ở nơi mô.
Nói nhỏ đủ nghe: NP có đưa mấy clip đờn kìm ngọng cho ông Ba và ông Mười nghe, hai ông nói: "thiệt là bôi bác cổ nhạc (đờn ca tài tử) và bôi bác cây đờn kìm..."

**thaydat** · 22-01-2016 09:22 AM

Ý mình hỏi bản phụng hoàng lai nghi.

**nguyenphuc** · 22-01-2016 09:43 AM

Nguyên văn bởi thaydat

Ý mình hỏi bản phụng hoàng lai nghi.

Oh, cũng không có gì quan trọng, sửa mấy chỗ mà chú nói là chú đờn nghe không giống trong audio đó mà.
Một vài chi tiết nhỏ không quan trọng. Không nhất thiết phải đờn y chang (copy) 100% đâu. Chính ông Ba Tu đờn bản Phụng Hoàng Lai Nghi, 3 cái clip cũng đều khác nhau mà. Miễn sao căn bản những chữ đờn ngay nhịp chính phải giữ đúng là được. Nếu cứ một bản (ký âm) mà đờn hoài thì đâu có "biến hoá" từ thế hệ nay sang thế hệ khác được như ngày nay. Hãy nhìn bản vọng cổ, trăm người đờn khác nhau nhưng hoà và ca vẫn ăn khớp như thường.
Mà bây giờ chú đờn mấy chỗ (sửa) đó OK chưa vậy?

**thaydat** · 22-01-2016 09:50 AM

Mình thấy bản trước cũng hay lắm và đang tập theo 4 câu trước chắc tuần này thuộc.

**nguyenphuc** · 22-01-2016 10:05 AM

Nguyên văn bởi thaydat

Mình thấy bản trước cũng hay lắm và đang tập theo 4 câu trước chắc tuần này thuộc.

Thì bản trước (bản đầu tiên) đã viết tiếp nối đủ 10 câu (lớp 1) rồi đó chú (page 75 của topic này).
Bốn câu từ 1 đến 4 trong bản ở page 75 chính là 4 câu cũ đó.
Câu 1 trong bản trước (và trang 75), chữ thứ 7 câu 1 là chữ XÀNG.
Câu 1 trong bản viết sau, chữ thứ 7 là chữ XÊ, đúng với nguyên bản (bản tổ gốc).
Hiện tại, giới chơi tài tử vẫn đờn theo hai cách vừa nói trên.
Bản chữ XÀNG là theo lòng bản từ năm 1976 đến nay.
Bản chữ XÊ là theo lòng bản từ khi thầy tổ lập bản Phụng Hoàng Lai Nghi đến nay.
Ông Ba Tu đờn bản chữ XÀNG nên người ta thấy vậy đờn theo cũng nhiều. Những người giữ theo căn bản tổ truyền đờn bản chữ XÊ cũng nhiều.

**thaydat** · 22-01-2016 10:06 AM

Có một số chữ đàn 4 câu đầu bản mới khác với 4 câu cũ.

**nguyenphuc** · 22-01-2016 10:29 AM

Nguyên văn bởi thaydat

Có một số chữ đàn 4 câu đầu bản mới khác với 4 câu cũ.

Có khác chút ít tiểu tiết không quan trọng.
Vậy chú thích bản nào thì cứ tập theo bản đó, sau này đờn hết các "dị bản" để phong phú thêm chữ đờn.

**thaydat** · 22-01-2016 10:32 AM

Trong năm tới, mình sẽ cố gắng lo chăm sóc hết bầy phụng của NP.

Tên bài hát
Nghệ sĩ
Soạn giả
Thể loại

Chủ đề: Phụng Hoàng Lai Nghi

The Following 10 Users Say Thank You to nguyenphuc For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to thaydat For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to nguyenphuc For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to nguyenphuc For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to thaydat For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to nguyenphuc For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to thaydat For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to nguyenphuc For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to thaydat For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to nguyenphuc For This Useful Post:

The Following User Says Thank You to thaydat For This Useful Post:


Tài khoản
Mật khẩu