Xuân Tình Chấn (trong Ngũ Điếm)

[nguyenphuc]

XUÂN TÌNH CHẤN
48 câu nhịp tư hơi bắc
(sao trích trong tập bản đờn của NS Trọng Khanh)

1. (–) Tồn ú liu (CỐNG) liu ú liu (-) cộng cộng líu ( XỪ )
2. Xang líu (XỪ) xang xê (-) xàng liu (-) cộng cộng xê (XÀNG)
3. Tồn (XANG) cống xê xang (XỰ) xang cống (XÊ) xang xự xang (HÒ)
4. Tồn tan (TỊCH) tồn hò (-) xê xang (HÒ) là hò xự (XANG)
5. Tồn (XANG) cống xê xang (XỰ) xang cống (XÊ) xang xự xang (HÒ)
6. Tồn tan (TỊCH) tồn hò (-) xê xang (HÒ) là hò xự (XANG)
7. Tồn (XANG) cống xàng xê (CỐNG) liu ú liu (-) cộng cộng líu (XỪ)
8. Xang líu (XỪ) xang xê (-) xàng liu (-) cộng cộng xê (XÀNG)
9. Tồn (XANG) cống xê xang (XỰ) xang cống (XÊ) xang xự xang (HÒ)
10. Tồn tan (TỊCH) tồn hò (-) xê xang (HÒ) là hò xự (XANG)
11. Tồn (XANG) cống xê xang (XỰ) xang cống (XÊ) hò xê xang (XỰ)
12. Hò xang (XỰ) xang xê líu (CỐNG) xàng liu (-) cộng cộng xê (XÀNG)
13. Tồn liu (U) xán u liu (XỀ) ú liu (XỀ) phạn xán tồn (LIU)
14. Tồn liu xán (U) liu xề (-) ú liu (XỀ) phạn xán tồn (LIU)
15. (-) Tồn (U) xế xán (-) u liu (CỘNG)
16. Tồn tan (TỊCH) tồn cộng (-) xế xán (U) tồn u liu (CỘNG)
17. (-) Tồn (U) xế xán (-) u liu (CỘNG)
18. Tồn tan (TỊCH) tồn cộng (-) xê xang (XỪ) xang cống líu (XÊ)
19. (-) Tồn (XÊ) xể xê (-) xê xê xang (XÊ)
20. Tồn tan (TỊCH) tồn xê (-) cống líu (XÊ) xang xê líu (XỰ)
21. (-) Hò là (XỰ) xang líu (-) xự xang (XÊ)
22. Tồn tan (TỊCH) tồn xê (-) xê xang (XỰ) xang xê (-)
23. (-) Ú liu (XỀ) phạn ú (-) xán tồn (LIU)
24. Tồn tan (TỊCH) tồn liu (-) ú liu (PHẠN) xán liu (-)
25. (-) Là (HÒ) là hò (-) là hò xự (XANG)
26. Hò xê (-) xang xự (-) xàng liu (-) cộng xê (XÀNG)
27. (-) Hò là (XỰ) xang líu (-) xự xang (XÊ)
28. Tồn tan (TỊCH) tồn xê (-) cống líu (XÊ) xang xê líu (XỰ)
29. (-) Ú liu (XỀ) phạn ú (-) xán tồn (LIU)
30. Tồn liu xán (U) liu xề (-) ú liu (XỀ) phạn xán tồn (LIU)
31. (-) Tồn (LIU) xế xán (-) u liu (XÀNG)
32. Tồn liu (-) liu xàng (-) ú liu (XÀNG) tồn xàng liu (CỘNG)
33. Ú liu (CỘNG) tồn cộng liu (U) xế xán (U) tồn u liu (CỘNG)
34. Tồn tan (TỊCH) tồn cộng (-) xàng liu (-) cộng xê (XÀNG)
35. Tồn (XANG) cống xê xang (XỰ) cống líu (XÊ) xang xê líu (XỰ)
36. Hò là (XỰ) xang xê líu (CỐNG) xàng liu (-) cộng xê (XÀNG)
37. Tồn (XÀNG) xê cống (-) xàng liu (-) cộng xê (XÀNG)
38. Tồn (XÀNG) xê cống (-) xàng liu (-) cộng xê (XÀNG)
39. Tồn (XANG) cống xê xang (XỰ) xang líu (-) xự xang (XÊ)
40. Tồn tan (TỊCH) tồn xê (-) ú liu (XỀ) phạn xán tồn (LIU)
41. (-) Tồn (LIU) xế xán (-) u liu (XÀNG)
42. Xàng liu (-) liu xàng (-) liu liu (XÀNG) tồn xàng liu (CỘNG)
43. Ú liu (CỘNG) tồn cộng liu (U) xế xán (U) tồn u liu (CỘNG)
44. Tồn tan (TỊCH) tồn cộng (-) xàng liu (-) cộng xê (XÀNG)
45. Tồn (XANG) cống xê xang (XỰ) cống líu (XÊ) xang xê líu (XỰ)
46. Hò là (XỰ) xang xê líu (CỐNG) xàng liu (-) cộng xê (XÀNG)
47. Tồn (U) xán u liu (XỀ) ú liu (XỀ) cộng xán tồn (LIU)
48. Tồn liu xán (U) liu xề (-) ú liu (XỀ) cộng xán tồn (LIU).

Phân lớp:
Lớp 1: từ câu 1 đến câu 14
Lớp 2: từ câu 15 đến câu 30
Lớp 3: từ câu 31 đến câu 40
Lớp 4: từ câu 41 đến câu 48

Lời ca đối chiếu bản đờn

ÔNG TÔ HIẾN THÀNH
Soạn lời: Trọng Khanh

1. (-) Đời nhà (Lý) có (quan) Thái úy Tô Hiến (Thành)
2. Là (người) cương trực thanh (liêm) một tay (ông) đã giữ vững sơn (hà)
3. Khi vua (Lý) Anh Tông còn ngự (trị) ở phía (nam) có giặc Chiêm (Thành)
4. Thường sang quấy (nhiễu) biên thùy (-) Tô Hiến (Thành) một trận đánh (tan)
5. Giặc Ngưu (Thống) cùng Ai Lao phối (hợp) cũng thường (sang) xâm lấn cõi (bờ)
6. Chúng cướp (phá) hoành hành (-) Tô Hiến Thành (lại) được lệnh thân (chinh)
7. Một trận ra (quân) đã mang về chiến (thắng) từ đó nước (ta) vui hưởng thái (bình)
8. Khắp triều (nội) đến thôn (lân) danh tiếng (ông) lừng lẫy xa (gần)
9. Vua Lý Anh (Tông) bất ngờ ngọa (bệnh) năm bốn mươi (tuổi) nhà vua băng (hà)
10. Để lại di (chiếu) cho Tô Hiến Thành (-) phò thái (tử) Long Cán nối (ngôi)
11. Vợ vua Anh (Tông) là Đỗ thái (hậu) thấy Long (Cán) còn ấu thơ trẻ (dại)
12. Sợ ngôi (trời) về tay người (khác) bà mới (bàn) với Thái úy họ (Tô)
13. Hãy sửa (lại) di chiếu Tiên (hoàng) cho con (trưởng) là Long Sưởng lên (ngôi)
14. Vì việc (nầy) chỉ có bà (-) và Tô Hiến (Thành) biết được mà (thôi)
15. (-) Nhưng (Tô) Hiến (Thành) là người cương (trực)
16. Cả triều (đều) nể phục (-) thì có lý (đâu) lại làm điều trái (đạo)
17. (-) Thấy (không) thể (dùng) lời lay chuyển (được)
18. Một vị (quan) chính trực (-) Đỗ thái (hậu) liền lập kế (mưu)
19. (-) Truyền (mang) vàng (bạc) ngọc quý trân (châu)
20. Sang nhà Thái (úy) họ Tô (-) để đút lót (cho) phu nhân Lã (thị)
21. (-) Bà hy (vọng) kế (ấy) chắc sẽ thành (công)
22. Nhưng sự (việc) diễn ra (-) trái với ý (bà) mong đợi thiết (tha)
23. (-) Số (là) bà (Lã) thị phu (nhân)
24. Biết tánh (chồng) thanh liêm (-) nhưng nể (lời) Thái hậu phải ráng (khuyên)
25. (-) Tô Hiến (Thành) vừa tan (chầu) vế đến tư (dinh)
26. Lã phu (nhân) mới lựa lời nói (thật) có báu (vật) của Thái hậu tặng (ban)
27. Tô Hiến (Thành) thản nhiên hỏi (vợ) phẩm vật (gì) hãy mở ra (xem)
28. Bạc vàng châu (báu) đầy rương (-) nhưng quan Thái (úy) không hề đá (động)
29. (-) Ông hỏi (rằng) Thái hậu (có) truyền bảo gì (không)
30. Phu nhân thành (thật) tỏ bày (-) những điều (mà) Thái hậu dự (mưu)
31. (-) Ông nổi (cơn) thịnh (nộ) quát bảo vợ (rằng)
32. Ta là (bậc) đại thần (-) được Tiên (vương) hết lòng tin (cậy)
33. Ta phụng chỉ (phò) ấu chúa lên (ngôi) mà lại tham (vàng) làm điều phế (lập)
34. Để tiếng (nhơ) mai hậu (-) thì mặt mũi (nào) dám gặp lại Tiên (vương)
35. Khó mong lay (chuyển) vị quan cương (trực) nhưng Đỗ thái (hậu) vẫn chưa tuyệt (vọng)
36. Bà cho (lệnh) mời quan Thái (úy) vào triều (nội) để bàn việc nối (ngôi)
37. Quyết không (làm) điều phi nghĩa (-) không phụ (lời) úy thác của Tiên (vương)
38. Ông liền (lập) Long Cán (-) lên ngôi (trời) lấy hiệu Lý Cao (Tông)
39. Ấu (quân) lên ngôi còn trẻ (dại) Tô Hiến Thành (phải) nhiếp chính việc triều (trung)
40. Tiếng cương (trực) thanh liêm (-) của ông vang (lừng) khắp cả nước (Nam)
41. (-) Trải (qua) ba triều (vua) làm Tướng quốc đại (thần)
42. Tuổi ông (cũng) đã già (-) mấy tháng (nay) Tô Hiến Thành lâm (bệnh)
43. Thái hậu sai (ngài) Chính Sự Tham (Tri) là Vũ Tán (Đường) ngày đêm hầu (hạ)
44. Một hôm Thái (hậu) thăm bệnh (-) hói quan Phụ (chính) rằng nếu chẳng (may)
45. Ngài có qua (đời) ai lo quốc (sự) Tô Hiến (Thành) không hề do (dự)
46. Tiến cử (quan) Gián nghị Trần Trung (Tá) là một vị (quan) chính trực thanh (liêm)
47. Chớ (không) tiến cử Vũ Tán (Đường) là người cận (kề) hầu hạ thuốc (thang)
48. Nhưng khi (ông) đã qua đời (-) lời nói trung (thành) Thái hậu chẳng nghe (theo).

XUÂN TÌNH CHẤN
48 Câu (4 Lớp)
Hòa Tấu
(Đờn Beat)
-----o0o----

[thaydat]

Sáng đến giờ mới vô diễn đàn được không biết trục trặc gì? Bây giờ có giấy mực đỡ rồi. Bài bản có thể ghi chép lưu trữ. Người học lỡ có quên thì lật ra xem lại. Chứ lúc trước, nghe những người học đàn lớn tuổi nói, học kiểu dẫn ngón hễ quên phải chạy tìm ông thầy. Không có ông thầy kể như quên luôn.

[nguyenphuc]

Sáng đến giờ mới vô diễn đàn được không biết trục trặc gì? Bây giờ có giấy mực đỡ rồi. Bài bản có thể ghi chép lưu trữ. Người học lỡ có quên thì lật ra xem lại. Chứ lúc trước, nghe những người học đàn lớn tuổi nói, học kiểu dẫn ngón hễ quên phải chạy tìm ông thầy. Không có ông thầy kể như quên luôn.

Chiều giờ diễn đàn bị Error: 504 Gateway Time-out nên không vô được.
Cổ nhạc Nam phần nguyên thủy là nhạc bác học do các thầy đờn gốc là nhạc quan triều Nguyễn di dân vào Nam truyền ra. Những vị ấy học cao hiểu rộng kiến văn uyên bác nên sáng tác bản đờn đâu đó phân minh (thang âm). Dần dần bộ môn nghệ thuật nầy lưu hành đến giới bình dân. Vì vậy có một số thầy đờn vài thế hệ trước xuất thân bình dân ít học nên chữ nghĩa không có, viết bản đờn còn không rành (không biết chữ) thì làm sao bỏ dấu chính xác, do đó dễ bị tam sao thất bổn. Ai hên thì gặp thầy đờn có học, được bài bản chính thống, ai xui thì gặp thầy đờn ít học, bị bài bản tam sao thất bổn tao ra nhiều dị bản rồi lưu truyền theo từng nhóm, từng địa phương, giống như một cây mà nhiều nhánh. Rồi ai cũng tin vào thầy mình, tạo ra nhiều "hệ phái" khác nhau, từ đó mà lòng bản không thống nhất cho tới hiện nay cũng không thể nào làm cho thống nhất được cả. Cổ nhạc Nam phần cần có một cuộc "cách mạng" lớn triệt để, xuyên suốt, dứt khoát mới mong vãn hồi lại cái gốc của các thầy tổ ban sơ. Chuyện nầy xét ra không phải dễ và cũng không thể một sớm một chiều.
Hai mươi bản tổ mà đờn còn chưa xong, lại đi chế ra Lý nầy Lý nọ cho rườm rà. Nói cái nầy mới nhớ nhạc sư Hai Ngà (Saigon) hồi khoảng cuối thập niên 70 nói với nhạc sĩ Minh Tô (đã chết) một câu để đời trong giai thoại đờn ca tài tử: "Mầy gặp thằng Văn Giỏi hỏi còn bản Lý Con C... gì nữa, đưa hết ra cho rồi".

[nguyenphuc]

Chú thaydat nghe kỹ bản Xuân Tình trong audio clip dưới đây, ông Năm Vinh đờn kìm rất chính xác thang âm, đúng với lòng bản của thầy tổ xưa. Chỗ nào Xàng, Xang, Hò, Xự rất rạch ròi, rõ ràng, phân minh.
Ông Ba Tu thì chỉ được 4 câu đầu là đúng, sau đó thì sai thang âm hầu hết, Xàng thành Xang, Hò thành Liu, Xự thành U... Các "nhạc sĩ" khác (hiện nay) thì khỏi nói, thang âm lộn tùng phèo!

XUÂN TÌNH
Hòa Tấu
Năm Vinh (kìm), Nguyễn Vĩnh Bảo (tranh)
-----o0o-----

[thaydat]

NP ơi giúp dùm láy đờn này xàng xàng liu xan cống líu xê xan (HÒ) hò xự xan xế xan hò líu xự xan xê líu cống xê (XAN) trong đây xàng xàng liu xan cống đờn như thế nào sao đờn hoài không giống audio. Cảm ơn

[nguyenphuc]

NP ơi giúp dùm láy đờn này xàng xàng liu xan cống líu xê xan (HÒ) hò xự xan xế xan hò líu xự xan xê líu cống xê (XAN) trong đây xàng xàng liu xan cống đờn như thế nào sao đờn hoài không giống audio. Cảm ơn

Chú nói rõ hơn, láy đờn đó nằm ở đâu (câu mấy)?

[thaydat]

Nhịp thứ 3 câu 4 xàng xàng liu xan cống líu xê xan (HÒ) Chỗ nhip chân trái 4 chữ đờn này xàng xàng liu xan đờn không giống audio

[nguyenphuc]

Hai chữ xàng đó một chữ buông (tàn) một chữ bấm.
Chữ xan nhưng nhấn lên và chụp xuống cống thì ra âm xạn (có dấu nặng).
Bởi vậy muốn học theo rơ Ba Tu không phải dễ dàng, vì Ba Tu chuyên môn đờn chữ sống (chữ sống nhấn lên thành chữ chín).
Đờn kìm hay là nhờ chữ sống, nếu chữ chín không thì thành ra đờn sến (không hay).

[thaydat]

Cảm ơn NP nha. Có cái hơi đó rồi. Hèn chi, đờn mấy chữ đó mấy hôm nay rồi mà không làm sao giống audio được.

[nguyenphuc]

Cảm ơn NP nha. Có cái hơi đó rồi. Hèn chi, đờn mấy chữ đó mấy hôm nay rồi mà không làm sao giống audio được.

Chú tập cho nhuần tay thì sẽ nghe giống. Như lưỡi dao càng mài thì càng bén.
Chữ đờn sống cũng còn có nghĩa là sống động. Chữ đờn sống động khó đờn, vì nó uyển chuyển và không trụ lại ở một cao độ nhất định.

[thaydat]

Thêm 4 câu nữa đi NP ơi .Cảm ơn.