Nhớ con Ba Khía, nhớ lắm quê ơi...!
[/B]
Một bửa nọ Tiến tui vào siêu thị Cộng Hòa, mừng húm khi thấy siêu thị có bán món Ba Khía trộn, nhìn thấy những con Ba Khía to bằng 3 ngón tay, mập ú, xếp đều trên khay inox. Hấp dẫn quá, nhớ nhà quá…Tiến tui mua ngay một trăm gram về ăn cho đỡ nhớ quê…cho đã thèm.
Lòng đầy háo hức, về nhà là mở bịch ra xử liền tức khắc cho đã, bẻ ngay một cái ngoe Ba Khía ra, chưa ăn vội, phải thưởng thức bằng khứu giác trước đã…Tiến tui đưa cái ngoe Ba Khía ngang mũi…Tiến tui chợt rùng mình khi nghe một hương vị lạ hoắc xộc lên mũi mình. thất vọng hết 50% rồi…. Té ra người ta đã ướp chất bảo quản vô cho Ba Khía chậm phân hũy, cho nên làm mất đi mùi đặc trưng của Ba Khía mà tui được ăn ngày nào.
Khi tui cắn cái ngoe Ba Khía vào miệng thì…hởi ôi, 50% hy vọng còn lại cũng theo mây theo gió luôn. Thịt Ba Khía bở rẹt, bủn xì…chắc là người ta để Ba Khía trong tủ đông lâu lắm rồi thì phải…Tui thất vọng hoàn toàn, và chán chường cho ngay bịch Ba Khía vào thùng rác…thở dài tiếc nuối.
Có ai đã từng được ăn Ba Khía ở miền Tây quê tui, mua tại lò, tại chợ, lúc người ta muối con Ba Khía vừa “chín” hoặc ăn ngay mùa Ba Khía hội như tui thì mới hiểu, mới thông cảm được lý do tại vì sao tui phải quăng bịch Ba Khía “made in siêu thị” ấy vào sọt rác…
Ngày xưa, khi tui còn nhỏ xíu, không nhớ là khi nào…nhưng chắc có lẽ là khi tui bắt đầu biết ăn cơm thì tui cũng đã quen với món cơm nguội ăn bốc với Ba Khía trộn tỏi ớt của ngoại tui rồi. Ngày đó ở quê tui nhà nào nghèo lắm mới ăn cơm với Ba Khía, vì nó rẻ tiền, và không ngon (so với thịt cá thời ấy). Hôm nào tui không đi bắt cá, hay không đi kéo lưới được thì y như rằng ngày hôm sau ngoại tui cho cả nhà ăn món Ba Khía trộn. cũng đồng nghĩa rằng ngày đó mọi người đều phải bị uống nước no bụng luôn…vì Ba Khía mặn quá mà…
Nhớ lại ngày ấy, mỗi khi tui ngồi xem ngoại trộn Ba Khía, ngoại tui hãy kể rằng: Ba Khía thật ra không phải bắt ở quê mình mà người ta bắt nó tận Rạch Gốc, Bạc Liêu lận…
Ba Khía cùng họ với Cua, (mà sau này lớn lên đi học tui mới biết nó thuộc loài Giáp Xác-nghe cho có vẻ khoa học í mà). Nó thường đeo bám trên các thân cây Mắm, cây Đước, hay trên các bẹ dừa nước…hình dáng nó như con Còng, nhưng bự gấp đôi con Còng. Ban ngày nó chui trong hang nhưng ban đêm là chúng dạn dĩ bò ra ngoài đi kiếm ăn ngoài bải bùn hay dưới bụi rể mắm, rể Đước…cho nên người ta đi bắc Ba Khía toàn đi ban đêm.
Ngoại nói khoảng tháng bảy, tháng tám âm lịch là mùa Ba Khía hội, là mùa Ba Khía giao phối, đẽ trứng cho nên chúng kéo về từng đám, bám đầy trên thân cây mắm, bò lên khênh trên bãi sình, chúng lo say mê chuyện “ái ân”mà không cánh giác với mối nguy hiểm với con người…Người ta canh me mùa Ba Khía hội chỉ duy nhất một năm một lần như thề để thu hoạch Ba Khía.
Người ta không bắt từng con nữa mà phải mang bao tay hốt từng năm Ba Khía cho vào lu vào khạp. Ngoại giải thích rằng khoảng tháng mười âm lịch là do thời tiết khô hạn Ba Khía không có thức ăn, cho nên bắt Ba Khía mùa nảy chỉ toàn là vỏ chứ thịt Ba Khía không bi nhiêu hết. Sang mùa mưa, độ tháng tư, tháng sáu…cây trái ra hoa kết quả, có nhiều thức ăn nên con Ba Khía cũng bắt đầu mập lên. Đến tháng tám là Ba Khía đẽ trứng thì thu hoạch Ba Khía tốt nhất và thịt Ba Khía sẽ ngon nhất. Ngoại còn nói rằng sở dĩ con Ba Khía ngon là vì nó ăn trái Mắm đen, nếu bắt Ba Khía ở vùng không có nhiều cây Mắm thì Ba Khía cũng không ngon, không có vị đặc trưng.
Sau khi bắt Ba Khía về người ta rữa sạch bùn đất trên thân chúng rồi ngâm chúng vào khạp nước muối. người ta pha nước muối sao cho khi thả hột cơm nguội vô, thấy hột cơm nguội nổi lên trên, không bị chìm xuống là vừa. Con Ba Khía ngâm trong nước muối khoảng 5 ngày là ăn được, vừa độ thơm ngon. Chứ nếu để lâu khoảng 10 ngày hơn thì thịt Ba Khía sẽ bũn ra, ăn không ngon nữa. Khi mang ra chợ bán, người ta xếp cứ một lớp Ba Khía một lớp muối hột, cho đến đầy hết mặt thau. Để vừa giữ cho Ba Khía không hư mà cũng vừa làm cho con Ba Khía đen nổi bật hơn lên trên nền muối trắng nữa. (cũng là một kiểu tạo hiệu quả trưng bài sản phẩm thới đó í mà)
Ngày xưa ngoại tui hay mua đúng 150 gờ-ram Ba Khía là đủ cho cả nhà tui 4 người ăn, ngoại còn nói vui rằng Ba Khía nói theo từ ngữ của thời ấy cũng có nghĩa là 150 gờ-ram (tính theo cái cân đòn xách tay thời đó, khi cân người ta dời trái cân từ trong ra ngoài thì cứ 2 khía = 100gram, thì ba khía tức là 150 gram là đúng quá rồi).
Không biết thời bây giờ người ta chế biến món Ba Khía theo kiểu gì, nhưng với ngoại tui ngày xưa sau khi mua về ngoại tui “khử trùng” chúng bằng cách ngâm chúng vào nước cơm sôi. (Ngày đó làm gì có nồi cơm điện như bây giờ, người ta nấu cơm phải chắt lấy nước cơm sôi ra bớt sau đó mới hong lữa riu riu cho cơm chín bằng hơi. Cái thứ nước cơm sệt sệt ấy mà bỏ đường cát vô, dằn thêm một chút xíu muối nữa là trở thành một thứ nước uống ngon và bổ dưỡng cực kỳ không thua gì sữa Cô Gái Hà Lan đâu nha).
Ngoại dạy tui rằng, người ta lấy nước sôi trụn Ba Khía cũng được nhưng sẽ làm cho nước ngọt trong con Ba Khía thấm ra theo nước sôi hết, còn nếu trụn Ba Khía bằng nước cơm thì vẫn giữ được nước ngọt của con Ba Khía, nước cơm sệt sệt còn làm cho nước trộn Ba Khía ngon hơn, tỏi ớt sẽ dính chặt trên thịt Ba Khía chứ không trôi tuột xuống đáy tô, khi ăn Ba Khía thì chắc sẽ đậm đà hương vị hơn.
Sau khi trụn Ba Khía bằng nước cơm, ngoại tui mới tách thân Ba Khía ra khỏi cái mu (mai), xé thịt Ba Khía ra từng mảnh, trộn chung với tỏi ớt giã nhuyễn, nặn vô chút nước cốt chanh, thêm chút đường cát trắng (mà phải đường cát trắng mới ngon chứ xài đường thùng hay đường thẻ là có nước đem đổ tô Ba Khía trộn luôn chứ ăn cũng không ra gì hết) Trộn đều tất cả tô Ba Khía lên, để một chút cho Ba Khía thấm gia vị…Rồi chư hết, khi ăn nhất định phải có đầy đủ “phụ tùng” kèm theo thì ăn mó Ba Khía mới “bắc”, đó là dưa leo, chuối chát, rau thơm rau răm, rau dừa, bông lục bình…
Nhưng với riêng tui như đã nói ở trên, nhớ nhất, kỹ niệm nhất trong đời tui không có gì ngon cho bằng ăn Ba Khía với cơm nguội. Sáng thức dậy là Tiến tui mở ngay cái Gạc-Măng Rê ra, Bưng nồi cơm nguội, lật ngữa nắp nồi lên, đặt tô Ba Khía trộn của ngoại lên trên nắp nồi cơm, rồi bê cả cái nồi cơm có cái tô Ba Khía ở trên ra bộ ván trước hiên nhà…Rồi cứ thế một tay bốc cơm, tay kia bốc Ba Khía trộn…rồi từ từ mà nồi cơm bị vét sạch tới hết dề cơm cháy luôn hồi nào hổng hay….tô Ba Khía cũng chỉ còn lại chút nước trộn mà thôi…nó mà không mặn thì chắc tui cũng húp sạch nó luôn rồi không chừng … thiệt là đã đời…. rồi tiếp sau đó là màn uống nước mưa cho tới chiều luôn…lần nào ăn Ba Khía cũng vậy hết á.
Đã hơn chục năm rồi tui chưa được ăn lại món Ba Khía y như ngoại tui trộn cho cả nhà tui ăn ngày ấy, nhưng hương vị đó tui nhớ mãi, cho nên khi chỉ thoáng nghe qua cái mùi Ba Khía mua siêu thị về là tui hết muốn ăn là vậy.
Ba Khía quê tui bây giờ cũng it thấy bán ở chợ bình dân mà chỉ thấy nhiều trong các nhà hàng đặc sản. Bây giờ người nhà nghèo ở quê tui người ta toàn ăn thịt ăn cá, ngược lại nhà giàu người ta mới tìm ăn món Ba Khía trộn với dưa leo, chuối chát …oái oăm vậy đó.
Cũng dể hiểu thôi, Ngày nay do con người ta khai phá rừng, chặt bỏ cây mắm, khai thác rừng Đước, rồi do nước thải công nghiệp, thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật…con người ta lấn biển cất nhà lầu, khách sạn…môi trường sống thu hẹp dần nên con Ba Khía hết đường sinh sôi nảy nở, số lượng ít dần theo từng năm, còn nữa, không còn trái Mắm để ăn nên thịt con Ba Khía cũng không còn ngon, không còn đậm đà như trước nữa…món Ba Khía trộn của ngoại tui ngày nào giờ coi như trở thành…bất hủ.
Ôi nghĩ mà thương mà nhớ…nhưng cũng thấy tiếc vô cùng…Ba Khía ơi…!!!
NGUYỄN HỮU TIẾN
mylehang
Trả lời với trích dẫn
Thuong Tran
